poolse arbeidsmigranten

De SP en arbeidsmigratie

De laatste tijd heeft de SP weer een speerpunt gemaakt van het beperken van de arbeidsmigratie. Zij is trots op haar standpunt tegen vrije arbeidsmigratie en claimt dat het zowel Nederlandse als buitenlandse arbeiders helpt tegen verdringing en uitbuiting. Een marxistische kritiek.

Recentelijk heeft onderzoeker Leo Lucassen van het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis zich kritisch uitgesproken tegen het standpunt van de SP, vooral wat betreft de Europese verkiezingen, waar SP-lijsttrekker Arnout Hoekstra  het had over een 'vloedgolf van arbeidsmigranten die West-Europa dreigt te overspoelen'. Tweede Kamerlid Peter Kwint sprak ook recentelijk over 'rondtrekkende karavanen' van arbeidsmigranten. Terecht stelt Lucassen dat dit soort taal eerder thuis hoort bij de PVV.

De kopstukken van de SP verweerden zich daarna weer, door te zeggen dat arbeidsmigratie beperkt en gereguleerd moet worden, in het belang van zowel de Nederlandse als de buitenlandse arbeiders. Dit zou een perfect sociaal en internationalistisch standpunt zijn, volgens Lilian Marijnissen in Buitenhof.

Intussen is de migratiekwestie een belangrijk splijtpunt binnen de partij. Vorig jaar was er al een crisis rond het standpunt van 'aanmeldingscentra' voor vluchtelingen en migranten in Noord-Afrika, waar de partij nu voor is, met een belachelijke illusie dat dit humane faciliteiten kunnen worden. Nu is er opnieuw frictie met een nieuwe campagne tegen vrije arbeidsmigratie binnen de EU.

De traditie van de SP

De SP heeft een lange traditie van kritiek op migratie. Dit gaat terug naar 1983, toen de partij met het pamflet 'Gastarbeid en Kapitaal' pleitte tegen de aanwezigheid van Turkse en Marokkaanse migranten. Deze zouden primitief zijn en de situatie van de Nederlandse arbeiders verslechteren. Dit pamflet stond bol van racistische uitspraken, tot op het niveau dat deze mensen niet goed begrepen hoe een wasmachine werkt.

De oorsprong hiervan is een extreem doorgevoerde versie van het stalinistisch-maoïstische principe van 'socialisme in één land', waar de partij enkele minder bewuste lagen van de Nederlandse arbeidersklasse probeerde te winnen via concessies aan racistische vooroordelen. Turkse en Marokkaanse arbeiders moesten via oprotpremies teruggestuurd worden naar hun eigen land, dan konden de socialisten daar wel kijken hoe zij daar socialisme in één land konden opbouwen.

Andere linkse partijen in die tijd waren terecht zeer kritisch over dit racistische pamflet, inclusief de CPN. Ondanks dat deze ook voor socialisme in één land vocht, had deze partij binnen de arbeidersbeweging een langere traditie van migranten organiseren. Een groot deel van de arbeidersbeweging vocht tegen discriminatie, voor de legalisering van 'illegale' arbeiders en tegen de opkomst van de reactionaire Centrumpartij in de jaren '80, de SP echter niet.

Uiteraard is de SP van nu niet meer dezelfde als die van 1983. Veel leden hebben qua ideeën niets te maken met dit oude pamflet, etc. Echter, er is altijd iets in het DNA gebleven wat betreft de immigratiekritische standpunten. Jan Marijnissen is altijd een aanjager geweest van chauvinistische standpunten, zowel wat betreft Europese migranten als 'economische vluchtelingen'. Hij wordt daarin nu versterkt door Jasper van Dijk, Henk van Gerven, Paul Ulenbelt en Lilian Marijnissen.

De partij heeft zich altijd verzet tegen de mogelijkheid van buitenlandse arbeiders om in Nederland te werken zonder werkvergunning. Dat was al zo toen Jan Marijnissen stelde dat het beter was dat de Spaanse arbeiders in Oss terug zouden gaan naar Spanje. Recentelijk hebben we dat gezien met standpunten over Poolse arbeiders, maar ook bijvoorbeeld rondom het 'Oekraïne-referendum', waar het nee-standpunt van de SP slecht te onderscheiden was van de rechtse partijen, omdat de SP voornamelijk waarschuwde voor de komst van Oekraïense migranten. Wat betreft 'economische vluchtelingen' is het idee nu dat mensen die geen asiel kunnen krijgen, dan maar beter vastgehouden kunnen worden in Noord-Afrika, opdat zij niet met een bootje naar Europa varen.

Het is inderdaad zo dat de partij niet exact hetzelfde standpunt  heeft als de PVV en consorten. De partij claimt dat het voor alle arbeiders, zowel de Nederlandse als buitenlandse, beter is wanneer arbeidsmigratie gereguleerd wordt.

Argumenten van de SP

De partij stelt terecht dat arbeidsmigranten door de kapitalisten gebruikt kunnen worden als goedkope arbeidskracht. Dat kan zo zijn indien er sprake is van uitbuiting van 'illegale' arbeiders. De enige manier om deze situatie te beëindigen, is door deze mensen uit de illegaliteit te halen en dezelfde rechten te geven als reguliere arbeiders. Dit is een eis die bijvoorbeeld gesteld wordt door FNV Domestic Workers, die schoonmakers en andere buitenlandse hulpkrachten in huishoudens organiseren.

De arbeidersbeweging moet zich verzetten tegen het gehele concept van illegaliteit en de criminalisering ervan. Niet uit een soort van 'liefdadigheid', maar omdat gelijke rechten de positie versterken van alle arbeiders, inclusief de arbeiders die hier geboren zijn.

Soms is er sprake van verdringing door middel van schijnconstructies via detachering en uitzendbureaus binnen de EU. Zo kunnen er door Nederlandse bedrijven brievenbusfirma's in Roemenië opgezet worden, om zo de sociale premies van dat land af te dragen en Roemeense  vrachtwagenchauffeurs in Nederland aan te stellen voor lagere kosten. De SP is hier terecht heel kritisch op. Dit zijn maatregelen van het grootkapitaal om te jagen op lagere kosten en hogere winsten. Daarnaast kunnen dit soort maatregelen gebruikt worden om arbeiders uit verschillende landen tegen elkaar op te zetten door de bazen, de rioolpers en reactionaire politici als Geert Wilders.

Niet enkel Nederlandse werknemers worden tegen Oost-Europese werknemers opgezet. Ook verschillende groepen buitenlandse arbeiders worden tegen elkaar opgezet door uitzendbureaus en koppelbazen die valse verwachtingen scheppen. De Spaanse krant El País rapporteerde recentelijk over misstanden die Spaanse arbeiders bij PostNL-distributiecentra ondervinden, waarbij zij ook nog eens tegen Poolse collega's opgezet worden. Geografische isolatie, onbekendheid met de taal en de landelijke wetgeving, dit wordt allemaal gebruikt om dit soort malafide uitbuiting in stand te houden.

Het is dan ook geheel terecht om de strijd aan te gaan tegen dit soort constructies, tegen de bedrijven die ze inzetten en tegen de uitzendbureaus en koppelbazen die een faciliterende rol spelen. Politieke en economische strijd gaan hier geheel samen. FNV had een succes bij PostNL-distributiecentra in 2017, toen Nederlandse en Poolse arbeiders samen georganiseerd werden voor betere werkomstandigheden, in plaats van dat zij tegen elkaar uitgespeeld werden. Dit is een klein voorbeeld van wat mogelijk is, maar er moet nog veel meer gebeuren. Arbeiders van alle nationaliteiten moeten hierbij verenigd en georganiseerd worden. Organisers die de talen spreken van deze uitgebuite groepen, moeten ingezet worden om mensen op hun rechten te wijzen en hen te organiseren.

De FNV is ondanks de enorme lading kritiek die men de veelal slappe leiding kan geven, veel vooruitstrevender op dit gebied dan de SP, die denkt dat deze problemen verdwijnen door simpelweg reguleringen door te voeren om deze arbeiders hier niet te laten werken. Als men hier niet werkt, wordt men hier immers niet uitgebuit, toch?

Zoals Leo Lucassen terecht stelt, is de SP-visie dat buitenlandse arbeiders enkel passieve, uitgebuite krachten zijn, enkel een speelbal in handen van het grootkapitaal. Zo dachten zij in 1983 en zo denken zij nu nog steeds. In sommige gevallen kan dit deels waar zijn, maar hetzelfde kan het geval zijn bij Nederlandse arbeiders. Hoeveel arbeiders denken niet "mijn baas' belang is mijn belang"? Het gaat erom om deze mensen bewust te maken dat zij onderdeel zijn van de arbeidersklasse, en dat Nederlandse en buitenlandse werknemers meer met elkaar gemeen hebben dan met de baas.

Mensen migreren niet zomaar. Het is altijd een kleine minderheid die migreert. Dat is nu niet anders dan in de late 19e eeuw. De meerderheid van de migranten krijgt een beter loon dan in land van herkomst. Ondanks de uitbuiting zien zij toch meer mogelijkheden buiten hun landen van herkomst. Dat zegt vooral wat over de situatie in het land van herkomst en de heersende klasse in die landen.

Het standpunt dat migratie slecht is voor de landen van herkomst en we daarvoor moeten zorgen dat de migranten daar blijven, is niet 'internationalistisch' maar chauvinistisch. Dat de SP het te doen heeft met Poolse bedrijven die niet genoeg Poolse werknemers kunnen vinden, maar tegelijk wel het recht van Poolse arbeiders op vrij vervoer en tewerkstelling in Nederland wil afbouwen, laat zien dat er alleen solidariteit is met kapitalisten in andere landen. Waarom dit standpunt? Als die bedrijven meer Poolse werknemers willen, kunnen ze de lonen verhogen. Het punt is dat dit in de winsten van de kapitalisten snijdt en dat ze allerlei andere maatregelen zullen proberen te nemen voordat ze hieraan beginnen.

Het gaat geheel tegen de principes van socialistisch internationalisme in, om mensen te vragen in 'hun' land te blijven. Het is niet 'hun' land omdat zij er toevallig geboren zijn. De arbeider heeft geen vaderland, zei Karl Marx in het Communistisch Manifest. Het recht om elders te werken om te ontsnappen aan slechte omstandigheden, zou een basaal recht moeten zijn dat de arbeidersbeweging wereldwijd zou moeten erkennen.

Deze arbeiders zijn geen passieve externe factor, maar zijn een deel van de arbeidersklasse. Een deel van hen kan besluiten hier langer te willen wonen en kan daarbij meehelpen in de strijd voor een socialistisch Nederland. De SP begrijpt dat niet en blijft hen als passieve externe factor zien die enkel uitgebuit wordt en het beste zo snel mogelijk terug naar huis kan. Dit is in essentie hetzelfde idee als dat van de partij in 1983, waarbij arbeidsmigranten een barrière zijn voor socialisme in één land.

De waarheid is dat zelfs wanneer de SP erin zou slagen om arbeidsmigratie te beperken, de macht van de uitbuitende werkgevers niets afgenomen zou zijn. Bij hen staat de winst centraal, dus wanneer er geen buitenlandse arbeiders meer gebruikt kunnen worden, zullen zij zoeken naar andere manieren om de winst op te drijven. Er zullen nieuwe vormen van flexcontracten en klussen via de 'gig-economie' gevonden worden, om nu Nederlandse arbeiders uit te buiten; onbetaalde stages en 'werkervaringsplaatsen'; het verplaatsen van fabrieken of onderdelen van productie naar het buitenland; aanvallen op sociale rechten om arbeidskosten te drukken; automatisering en robotisering om het aantal benodigde werknemers te verminderen. Er zijn vele manieren mogelijk voor de kapitalisten om de winsten op te drijven.

Hier zien we dan ook dat het niet arbeidsmigranten zijn, maar de wurggreep van de kapitalisten over de samenleving, die de kern van het probleem vormt. Zolang de kapitalisten de macht hebben, is er geen oplossing mogelijk. De enige manier om die macht te breken, is wanneer de arbeidersbeweging zich inzet op de verovering van de politieke macht en de grote banken en bedrijven nationaliseert die de hefbomen van de economie vormen.

Dat is enkel mogelijk met een sterke arbeidersbeweging, die opkomt voor de gehele arbeidersklasse en ook probeert deze zoveel mogelijk te organiseren, inclusief arbeidsmigranten. De 'realistische' plannen van de SP werken dit tegen. Ze beroept zich op Bernie Sanders in de VS als voorbeeld (omdat hij vrije migratie bekritiseerde), maar de waarheid is dat de Amerikaanse vakbonden nu pleiten voor regularisatie en organisatie van Centraal-Amerikaanse arbeiders, een positieve breuk met de eerdere traditie van pleiten voor 'migratiecontrole' en samenwerking met de grenswachten.

De ware socialistische traditie

De echte socialistische traditie is er een van internationalisme en organisatie van arbeiders overal ter wereld. Uiteindelijk is het de gezamenlijke arbeid van mensen over de hele aardbol die alle producten levert die je nu in je woonkamer ziet. Het probleem is dat de meerwaarde die al deze arbeid produceert, in handen komt van een kleine groep kapitaalbezitters, die verschillende individuele arbeiders of lagen arbeiders tegen elkaar probeert op te zetten.

De Eerste Internationale, waar Karl Marx bij aangesloten was, werd opgericht om arbeidersstrijden in verschillende landen te coördineren en te versterken. Wanneer er buitenlandse arbeiders werden gebruikt om stakingen te breken, probeerde de Internationale om hen te beïnvloeden en over te halen naar de kant van de stakers en ze te rekruteren voor de vakbond.

Aanvankelijk werd dit doorgezet in de Tweede Internationale, waar op het Stuttgart Congres van 1907 een resolutie werd aangenomen tegen migratiebeperking. De eerste tegenstanders van vrije migratie waren de Amerikaanse en Australische secties, die een stop wilden op 'onmogelijk te organiseren, achterlijke Aziaten'. Deze zouden namelijk werkomstandigheden ondermijnen... Meer dan honderd jaar later zien we exact dezelfde argumenten terug (met iets nettere bewoording). De SP volgt hier de traditie van de rechtervleugel, niet de linkervleugel van de Tweede Internationale.

Lenin volgde de lijn van het Stuttgart Congres en vervolgde die later binnen de Derde (Communistische) Internationale. Secties in imperialistische landen streden tegen migratiecontroles en legden uit dat deze controles zelf enkel de inheemse tegen de buitenlandse arbeiders opzetten. In plaats daarvan werd getracht om buitenlandse arbeiders binnen de vakbonden en de partij te organiseren, om zo eenheid en kracht te scheppen. Dat zijn de ware socialistische tradities.

Voor een internationalistische politiek

De arbeidersbeweging in Nederland heeft een internationalistisch programma nodig dat zich verzet tegen pogingen om migranten te weren.

Indien de SP een rol van betekenis wil spelen, moet het een einde maken aan de zogenaamde 'realistische' politiek. Een einde aan coalities met kapitalistische partijen, maar ook een einde aan haar migratiebeleid.

De socialisten in de arbeidersbeweging moeten strijden voor:

  • Gelijk loon voor gelijk werk. Beëindig alle schijnconstructies en onzekere werkcontracten.
  • Voor regularisatie van alle 'illegalen', stop uitzettingen.
  • Voor genoeg betaalbare woningbouw voor iedereen, om isolatie van migranten in gebrekkige pensions te voorkomen.
  • Gratis vrijwillige taallessen voor buitenlandse arbeiders en hun partners
  • Stop de Erdogan-deal en soortgelijke akkoorden in Noord-Afrika.
  • Organiseer arbeiders van alle nationaliteiten in de arbeidersbeweging en vecht samen tegen de werkgevers, uitzendbureaus en koppelbazen.
  • Voor de nationalisering onder democratische werknemerscontrole van de hefbomen van de economie, om zo de macht van de banken en het grote bedrijfsleven te breken

Arbeiders aller landen, verenigt u!


 

Lees ook:

Migratie en open grenzen (artikel uit 2013)

 


Zoek op deze site

Sluit je aan!

Klik hier voor meer informatie

Op een rode achtergrond staat "ben je een communist? organiseer je!". Rechts zie je Karl Marx naar je wijzen.

Abonnement

Wil je ons steunen? Neem dan een abonnement!
Klik hier voor meer info.

Reclame voor nummer 32 van Revolutie, het blad van de Revolutionaire Communisten.. Rechts zie je het blad, met op de voorkant de naam 'Revolutie' boven, daaronder dan Lenin's citaat 'zonder revolutionaire theorie geen revolutionaire beweging' en daar weer onder een grote afbeelding van mensen die demonstreren tegen de AfD in Duitsland en tegen de genocide in Gaza. Boven die afbeelding staat in zwart: wil je de wereld veranderen?. Onder de afbeelding staat in rood: Sluit je aan bij de communisten!. Links staan enkele artikeltitels als highlights van het blad, Redactioneel: geen geld voor imperialistische bewapening!, Hoe kunnen we de Palestijnse strijd steunen?, De vroege jaren van de CPH, Boerenopstand in Europa: een bittere oogst voor de heersende klasse, en Mythen van het communisme: communisme kan nooit werken omdat mensen lui zijn

Doneer aan Revolutie

Nieuwsbrief

Schrijf je in!
Gebruiksvoorwaarden