Kunstmatige intelligentie (Artificial intelligence, AI) heeft het afgelopen decennium, en meer bepaald de laatste vijf jaren, een exponentiële groei in capaciteiten gekend. AI domineert hightechindustrieën en biedt de basis van technologieën gaande van zelfrijdende auto's tot gezichtsherkenning in grootschalige bewakingssystemen. Het wordt zelfs gebruikt door Deepmind (een dochteronderneming van Google) en het bedrijf OpenAI van Elon Musk om de extreem complexe spellen van Starcraft 2 en DOTA 2 te beheersen en de beste professionele spelers ter wereld te verslaan.
Een invloedrijke AI-wetenschapper en voormalig Baidu (het Chinese equivalent van Google) hoofdwetenschapper, Andrew Ng, beweert dat "kunstmatige intelligentie de nieuwe elektriciteit is". Het is dan ook niet verwonderlijk dat AI veel aandacht heeft getrokken van enkele van de machtigste mensen ter wereld. Russische president Vladimir Poetin zei vorig jaar onheilspellend het volgende:
‘kunstmatige intelligentie is de toekomst, niet alleen voor Rusland, maar voor de hele mensheid, [...] Het biedt enorme kansen, maar ook bedreigingen die moeilijk te voorspellen zijn. Wie de leider op dit gebied wordt, wordt de heerser van de wereld.’
Dit sentiment wordt ook gedeeld door miljardair Elon Musk die verrassend pleit voor overheidsregulering in het geval van AI.
‘[Er moet] een publiek orgaan zijn dat inzicht heeft en vervolgens toezicht houdt om te bevestigen dat iedereen AI veilig ontwikkelt. Dit is uiterst belangrijk. Ik denk dat het gevaar van AI veel groter is dan het gevaar van nucleaire kernkoppen en niemand zou suggereren dat we iedereen toestaan nucleaire kernkoppen te bouwen als ze dat willen. Dat zou krankzinnig zijn ...’
Wat maakt AI zo krachtig?
De exponentiële groei van de kracht van AI-technologie is grotendeels te danken aan de theoretische ontwikkeling van deep learning (diepleren) in combinatie met verhoogde rekenkracht en toegang tot big data. Deep learning is gebaseerd op neurale netwerkarchitecturen, een grote reeks niet-lineaire functies die (in theorie) in staat zijn om elke echte wereldfunctie te benaderen door deze gewoon te observeren. Met andere woorden: dankzij de toegang tot een enorme hoeveelheid gegevens kunnen neurale netwerken leren de patronen in die gegevens bloot te leggen. Dit gaat van vertalingen, het leren spelen van complexe bordspellen (beter dan de beste spelers ter wereld), tot het onderscheiden van gezichten op sociale media.
Deze technologie kon zich grotendeels ontwikkelen dankzij het fundamentele onderzoek van twee Canadese wetenschappers: Geoffrey Hinton (uitvinder van het leeralgoritme genaamd backpropagation) en Yoshua Bengio (uitvinder van veel verschillende nuttige neurale netwerkarchitecturen). Bengio heeft de afgelopen vijf jaar meer citaten in de wetenschappelijke literatuur verkregen dan Albert Einstein in de afgelopen 120 jaar, en Hinton heeft die cijfers meer dan verdubbeld. Hun theoretische prestaties konden in de praktijk worden gerealiseerd dankzij de vooruitgang in de computertechnologie, zonder welke deep learning onmogelijk te implementeren zou zijn. Deep learning vereist GPU's (Graphics Processing Unit) met hoge capaciteiten. Het bedrijf Nvidia ontwikkelt deze technologie en heeft een virtueel monopolie met 81,2 procent van het marktaandeel. Dit leidt tot ongelooflijk hoge prijzen…
De komst van big data is misschien wel het meest bepalende element in de ontwikkeling van de kracht van deep learning en geavanceerde GPU’s. Het internet zorgt er nu voor dat grote hoeveelheden gegevens gemakkelijk verzameld en geëxtraheerd kunnen worden door bedrijven en onderzoekers. Alle gegevens, van de tekst op Wikipedia, afbeeldingen van gezichten op sociale media tot de aankoopgeschiedenis, worden door bedrijven en onderzoekers gebruikt om complexe niet-lineaire patronen van menselijk gedrag te leren. Zonder gegevens kunnen neurale netwerken niet leren.
Vooral in China is dit in ongekende mate ingevoerd vanwege het gebrek aan privacygaranties voor de burgers. Volgens de kapitalist Kai-Fu Lee is WeChat nu een 'universele app voor sociale media' die alle gegevens verzamelt en centraliseert, gaande van communicatie en individuele profielen, tot consumentenbetalingen met QR-codes. Al deze gegevens worden en zullen worden gebruikt om meer en meer complexe patronen van menselijk gedrag te extraheren en te voorspellen. Kort samengevat: de kracht van AI komt van nieuwe algoritmen, nieuwe computertechnologie en enorme hoeveelheden gemakkelijk beschikbare gegevens.
Effecten van AI in de praktijk
Geen enkel expert in AI is van mening dat Skynet (de computer van het Pentagon die de mensheid wil uitroeien in Terminator 2) de mensheid binnenkort (of waarschijnlijk ooit) zal overnemen; ondanks de aanleg van Elon Musk voor science fantasy. De echte, onmiddellijke gevolgen zijn echter de typische gevolgen van wat marxisten de ontwikkeling van de productiemiddelen noemen. AI speelt inderdaad een integrale rol (samen met andere belangrijke technologieën zoals quantum computing) bij het inluiden van een nieuwe technologische fase in de menselijke geschiedenis, wat wetenschappers en economen de "vierde industriële revolutie" noemen. Wereldwijd adviesbureau McKinsey & Company bracht onlangs een rapport uit waarin staat dat, hoewel de introductie van stoommachines een groei van 0,3 procent van de jaarlijkse groei van het wereldproduct tussen 1850 en 1910 bood, ze verwachten dat AI de jaarlijkse wereldgroei in 2065 met 0,8 - 1,4 procent zal verhogen. Een ander adviesbureau, Accenture, verwacht dat AI tegen 2035 een impuls van $ 14 biljoen zal bieden aan het wereldwijde bbp.
Deze voorspellingen moeten echter met een grote korrel zout worden genomen. Onder het kapitalisme gaat de ontwikkeling van de productiemiddelen altijd gepaard met banenverlies, en AI is hier geen uitzondering op. Kai-Fu Lee, die zeker geen marxist is (maar veel nuchterder dan Elon Musk!) voorspelt dat
"Wanneer deep learning grootschalig geïntroduceerd wordt het gepaard zal gaan met miljoenen banenverlies: boekhouders, assemblagelijnen, magazijnmedewerkers, kwaliteitscontroleurs, vrachtwagenchauffeurs, juristen en zelfs radiologen… gewoon om er een paar op te sommen. De werkloosheid van miljoenen zal gepaard gaan met astronomische rijkdommen in de handen van de nieuwe nieuwe AI-magnaten [bijv. Google, Facebook, enz.]. ...
De AI-wereldorde zal leiden tot een ongekende concentratie van rijkdom in handen van enkele bedrijven in China en de Verenigde Staten. Dit, meent Lee, is de echte onderliggende dreiging van kunstmatige intelligentie: enorme sociale wanorde en politieke ineenstorting als gevolg van wijdverbreide werkloosheid en gapende ongelijkheid."
Met andere woorden, onder het kapitalisme betekent AI dat de rijken rijker worden, terwijl de arbeiders genieten van verhoogde uitbuiting, werkloosheid en sociale crisissen. In tegenstelling tot wat velen voorspellen zal de grootschalige introductie van AI niet leiden tot ongehoorde niveaus van economische groei. In een tijdperk van kapitalistische crisis, zoals die waarin we vandaag leven, zijn de kapitalisten niet in staat om de verbazingwekkende technologische vooruitgang te gebruiken om economische groei te bewerkstelligen. Het feit is dat er al historisch lage percentages zijn van wat bekend staat als 'capaciteitsbenutting', wat betekent dat de kapitalisten de beschikbare productiecapaciteit nu al niet kunnen gebruiken.
Dit komt omdat het wereldkapitalisme is opgezadeld met een crisis van overproductie. De introductie van AI zou dit alleen maar verergeren door miljoenen banen overbodig te maken en zo de consumentenmarkt te verminderen. Dit is vandaag de fundamentele barrière voor groei. Als de kapitalisten hun producten niet kunnen verkopen, zullen ze niet investeren en komt de economie in een crisis. Alleen onder een democratisch geplande socialistische economie kunnen we het verbazingwekkende potentieel van AI benutten voor iedereen.
De hedendaagse impact van AI
We hoeven niet te wachten op de toekomst om te zien hoe AI ons zal beïnvloeden. Het speelt vandaag al een verstorende rol in het leven van werknemers. We ervaren ongekende niveaus van privacyschending: van systematisch toezicht via camera's met nauwkeurige gezichtsherkenningstechnologie tot impliciete vooringenomenheid en racisme in algoritmen die worden gebruikt voor doeleinden zoals kredietbeoordelingen en het strafrechtsysteem. Inderdaad, een algoritme kan een langere gevangenisstraf toewijzen aan een zwarte persoon omdat de gegevens suggereren dat "ze eerder geneigd zijn om opnieuw te vervallen." Bovendien is elke persoon die sociale media gebruikt zich er van bewust dat alles wat ze doen invasief wordt gevolgd door reclamebedrijven. Dit komt omdat al uw gegevens (uw voorkeuren, antipathieën, koopgeschiedenis, enz.) worden bewaard en gemonopoliseerd door particuliere bedrijven zoals Google en Facebook.
AI bevordert ook nieuwe vormen van grootschalige exploitatie. Wetende dat deze AI-algoritmen enorme hoeveelheden door mensen gelabelde gegevens vereisen om goed te werken is het niet verwonderlijk dat het buitengewoon geestdodende werk van de zogenaamde "data farming" een nieuwe, prominente bron van inkomsten is geworden voor bedrijven. AI-startups in Finland huren zelfs gevangenisarbeiders in voor hun ‘data farming’. Ondertussen heeft Amazon “Amazon Mechanical Turk” gecreëerd als een platform voor extreme uitbuiting van mensen om aan datafarming te doen voor bedrijven en universiteiten. De werknemers verdienen een gemiddeld loon van $ 2 / uur en werken van thuis uit. In China worden 'gegevensfabrieken' alomtegenwoordig en verdienen hun werknemers tussen de 10-20 yuan ($ 1,47-2,94) per uur. Ondertussen kopen de CEO's van grote technologiebedrijven hun eigen privé-eilanden en hun bedrijven boeken recordbrekende winstmarges van 20, 30 en 40 procent.
Technofobie of socialistische oplossing
Het eerste instinct van veel werknemers kan zijn om eenvoudigweg van AI af te geraken, de computers kapot te maken en te voorkomen dat onze jobs worden afgenomen. In het beste geval kan een dergelijke houding slechts dienen om de komst van een nieuwe technologie tijdelijk uit te stellen. In de 19e eeuw werd de woede van Ludditische arbeiders gekenmerkt door de vernietiging van fabrieksapparatuur uit protest tegen hun betreurenswaardige werkomstandigheden, maar dit veranderde niets aan de vooruitgang van de industriële revolutie.
De arbeidersbeweging zou niet moeten pleiten voor de uitroeiing van deze technologie, maar voor de inbeslagname van de productiemiddelen door de arbeidersklasse. Als we deze technologie democratisch beheersen kan deze worden gebruikt voor het collectieve voordeel van de samenleving als geheel. Als AI bijvoorbeeld de productiviteit verbetert, dan kunnen we de werkweek gewoon verminderen en niet de werkloosheid verhogen! Maar je kan niet controleren wat je niet bezit. Momenteel plukken slechts een handvol miljardairs en bedrijven de meeste voordelen van de nieuwe technologie, terwijl miljoenen in de miserie vervallen.
De technologische mogelijkheden en kansen die AI biedt zouden benut kunnen worden om het welzijn te verhogen. In plaats van het beste algoritme te bepalen voor het adverteren van selfiesticks, zou AI kunnen worden gebruikt om grootschalige economische planning mogelijk te maken om zo aan de behoeften van de meerderheid te voldoen. Centrale planning wordt inderdaad al gedaan in grote kapitalistische monopolies zoals Walmart en Amazon (die een grotere omzet hebben dan veel kleine landen samen), een fenomeen dat al in 1916 door Vladimir Lenin werd voorspeld en waargenomen in zijn boek 'Het imperialisme, het hoogste stadium van het imperialisme'. Deze bedrijven erkennen dat centrale planning de meest efficiënte en winstgevende methode is, maar in deze gevallen valt de gegenereerde rijkdom in de handen van de leidinggevenden en aandeelhouders, terwijl een economische planning op basis van een collectief bezit de overgrote meerderheid ten goede zou komen.
Met de Oktoberrevolutie van 1917 werd de Sovjet-Unie opgericht en begon de taak om een socialistische samenleving op te bouwen. Economische planning werd geïntroduceerd waardoor de Sovjet-Unie met ongeziene sprongen kon groeien. Dit was vóór het aanbreken van computers en mobiele telefoons, en toch ging de USSR in een relatief korte periode van een ongeletterde feodale samenleving naar de tweede machtigste grootmacht van de 20e eeuw na de Tweede Wereldoorlog. Dit was natuurlijk ondanks de bureaucratische distorsies die werden geïntroduceerd door de stalinisten die de arbeidersdemocratie verpletterden en de politieke macht in beslag namen.
Tegenwoordig, met de enorme rekenkracht, algoritmische ontwikkeling en beschikbare gegevens is de taak van economische planning onvergelijkbaar eenvoudiger dan in de USSR meer dan 100 jaar geleden. Economische productie, beheer en distributie kunnen systematisch in de samenleving worden geïntroduceerd met behulp van deze nieuwe technologieën. Dit zou gepaard gaan met grootschalige democratische besluitvorming die al (gedeeltelijk) beschikbaar is vanwege de mobiele telefoons die in de zak van bijna iedereen zitten en die allemaal geavanceerder zijn dan de volledige rekenkracht waar de Sovjet-Unie ooit toegang tot had. Een dergelijke economische planning zou de mensheid kunnen bevrijden van de absurde destructieve anarchie van de vrije markt, waardoor de samenleving eindelijk de productie zou kunnen beheersen voor menselijke behoeften in plaats van voor de winst van enkelen.
