Was de Oktoberrevolutie een staatsgreep? Dat wordt veelal beweerd door burgerlijke conservatieven, liberalen en ook sociaal-democraten. Hiermee willen ze de grote Oktoberrevolutie reduceren tot een illegale daad van een kleine minderheid, zonder steun van de bevolking, die onvermijdelijk leidde tot het stalinisme. Niets is minder waar.
Met de honderdjarige viering van de Russische Revolutie dit jaar, was er zeker geen tekort aan propaganda dat de revolutie simpelweg een staatsgreep was die werd uitgevoerd door een kleine groep samenzweerders. Het idee hierachter is om Lenin en Trotski simpelweg neer te zetten als gekken die op macht belust waren en meedogenloos hun wil oplegden aan een onwillige Russische bevolking. Ook werd er geprobeerd om hen te verbinden met de misdaden van het stalinisme, die later volgden. Ze willen ons ook doen geloven dat als deze 'staatsgreep' niet had plaatsgevonden, er een bloeiende democratie in Rusland zou zijn geweest, de burgeroorlog vermeden had kunnen worden en ook de ontwikkeling van het stalinisme nooit zou hebben plaatsgevonden.
Als marxisten moeten we duidelijk zijn: een revolutie is geen gebeurtenis die voortkomt uit één handeling - het is niet alleen een opstand die binnen een of twee dagen op gang komt, maar een proces, dat zich gedurende maanden of zelfs jaren ontwikkelt. Het zijn niet de inspanningen van een kleine groep samenzweerders die in de eerste plaats een revolutie veroorzaken. De revolutie ontwikkelt zich op massale grootte, doordat de heersende klasse niet in staat is om door de productiekrachten de samenleving verder te ontwikkelen, d.w.z. de mensheid vooruit te brengen. Dit werd duidelijk met het uitbreken van de imperialistische oorlog in 1914, toen miljoenen arbeiders over de hele wereld naar hun dood werden gestuurd. De crisis was echter bijzonder acuut in Rusland: troepen die bevroren aan de frontlinies in de loopgraven, arbeiders die honger leden in de steden en boeren die door de landheren op het platteland werden geterroriseerd. Deze crisis bereikte een breekpunt in februari 1917, toen de massa’s opstonden en het verrotte tsaristische regime omverwierpen.
Maar de nieuwe Voorlopige Regering, die werd geleid door kapitalisten en landheren, was niet in staat om vrede, brood en land te voorzien aan de mensen die hen aan de macht hadden gebracht. Naast deze Voorlopige Regering hadden de arbeiders, boeren en troepen hun eigen instellingen opgericht die bekend staan als sovjets - sovjet betekent simpelweg 'raad' - om hun eigen revolutionaire belangen te vertegenwoordigen. In de eerste stadia van de revolutie werden deze sovjets gedomineerd door de Mensjewieken en de Sociaal-Revolutionaire Partij (SR), die in plaats van de macht over te dragen aan de arbeidersklasse en de boeren, hun posities gebruikten om de regering van de heersende klasse te ondersteunen. Vandaar dat het regime van de ene crisis naar de andere strompelde. Toen Lenin terugkeerde naar Rusland in april, betoogde hij dat aangezien de Bolsjewieken in een minderheid waren, elke poging van hen om de macht voortijdig te grijpen onverantwoord en te risicovol zou zijn. In plaats daarvan was het de taak van de Bolsjewieken om geduldig hun programma uit te leggen, inclusief de noodzaak dat alle macht naar de sovjets over moest gaan.
In de zomermaanden ontmoette het enthousiasme van de massa’s voor verandering, voortdurend het verzet van de Mensjewistische en SR-leiders in de sovjets en de Voorlopige Regering. De omstandigheden aan de frontlinie en in de steden vervielen van kwaad tot erger en hierdoor stortte de steun voor de Mensjewieken en SR's in. De Bolsjewieken kregen de steun van steeds bredere lagen van de bevolking, omdat hun slogans en strijdpunten overeen kwamen met de wens van miljoenen mensen voor verandering. In september hadden de Bolsjewieken een meerderheid in de sovjets van Petrograd en Moskou, evenals in tal van regionale instellingen. Tegen oktober was de tijd duidelijk rijp voor de Bolsjewieken om zich voor te bereiden op de opstand, d.w.z. de overname van belangrijke overheids- en strategische instellingen zoals de centrale bank, kranten, het postkantoor en vele anderen.
Het feit is dat deze opstand in Petrograd op 7 november werd uitgevoerd door relatief weinig mensen, met relatieve rust op straat en de afwezigheid van grote veldslagen. Dit heeft ertoe geleid dat de vijanden van de revolutie haar simpelweg markeren als een staatsgreep. Maar in werkelijkheid was het zo dat de Bolsjewieken de overgrote meerderheid van arbeiders en troepen achter zich hadden, die goed georganiseerd en gedisciplineerd waren, zodat de macht kon worden overgenomen met behulp van een relatief kleine groep, om in de handen geschoven te worden van de sovjets. Het Sovjetcongres dat de volgende dag plaatsvond, ratificeerde de opstand. Het accepteerde dat alle macht nu in handen was van de sovjets, waardoor er een nieuwe regering gevormd kon worden die gesteund werd door de sovjets.
En aangezien de steun voor de Voorlopige Regering volledig was ingestort, was bijna niemand bereid om echt voor haar te vechten en te sterven. Uiteindelijk waren de voorbereidingen voor het nemen van de macht al maanden van tevoren in gang gezet door de geduldige uitleg van de Bolsjewieken, die ervoor zorgde dat de meerderheid van de arbeiders en troepen hen steunden. Hadden ze deze massale steun niet gehad, dan zouden ze veel moeite hebben gehad om deze macht meerdere dagen vast te houden, laat staan jaren. Als de Bolsjewieken echter niet hadden gehandeld toen de tijd rijp was, zou de contrarevolutie opnieuw in het offensief zijn gegaan, omdat een revolutionaire situatie pas wordt afgehandeld door de overwinning van de ene klasse op de andere.
Sterker nog, als de Bolsjewieken de macht niet hadden genomen, de macht niet aan de arbeidersklasse en de boeren hadden overgedragen, dan zouden als gevolg de krachten van de contrarevolutie weer naar de oppervlakte zijn gekomen om een Russische variant van het fascisme te installeren. Niet een bloeiende democratie zoals wordt beweerd. Het is van groot belang dat we de echte lessen van de Russische revolutie begrijpen en haar nalatenschap verdedigen, om ons voor te bereiden op de revolutionaire gebeurtenissen die de wereld de komende tijd zullen doen schokken.
