Prostitutie is een gevoelig onderwerp en daarom altijd lastig te behandelen. Dit is echter geen reden voor marxisten om ons niet in het debat te mengen. Het is een kwestie die een prominente plek heeft in de feministische beweging en af en toe onderwerp van discussie is in het burgerlijke parlement.
Onze marxistische kritiek op prostitutie als fenomeen (niet op prostituees zelf) is gebaseerd op een klassenperspectief en heeft niets te maken met vals moralisme of een reactionaire en bekrompen mentaliteit die afkomstig is van de kerk en de heersende klasse.
Marxisten vinden dat elk persoon gelijke rechten moet hebben, evenals de mogelijkheid om de eigen seksualiteit te uiten zoals diegene dat wil, zonder enige vrijheidsbeperking. We bestrijden elke vorm van marginalisering, fysiek en psychologisch geweld die de heersende moraal uitoefent, dezelfde moraal die leert dat de vrouw thuishoort in de keuken en dat de seksuele relatie tussen man en vrouw, alleen maar gericht op de voortplanting, de enige 'natuurlijke' relatie is.
Wij zijn tegen onderdrukkende maatregelen tegen mensen die gedwongen worden voor de kost seks te verkopen. Decriminalisering zou sekswerkers helpen om meer rechten te verwerven en hen de moed geven om misstanden te melden die worden begaan door klanten en pooiers, die vaak beweren prostituees te beschermen.
Decriminalisering zal beter werken dan het zogenaamde Scandinavische model. Dat werd in 1999 geïntroduceerd in Zweden, om navolging te krijgen in Noorwegen en IJsland in 2009 en later in andere landen. Binnen dit model is het verkopen van seks legaal, maar het kopen van seks en het runnen van een bordeel illegaal. Deze wet op de prostitutie heeft alleen maar geleid tot slechtere werkomstandigheden voor prostituees, omdat ze gedwongen worden in ondergrondse omstandigheden te werken om geen klanten en daarmee hun inkomen te verliezen. De meeste ‘sekskopers’ komen weg met een kleine boete en zelfs in landen die strenge wetten hanteren tegen het kopen van seks, heeft het niet geholpen om het probleem op te lossen. Mannen laten begrijpen dat het kopen van een vrouwenlichaam verkeerd is, is niet genoeg, aangezien prostitutie een fenomeen is dat diep geworteld is in het kapitalistische systeem.
De oorsprong van vrouwenonderdrukking
Prostitutie, net als de algemene maatschappelijke onderdrukking van de vrouw, heeft niet altijd bestaan. Dat prostitutie ‘het oudste beroep ter wereld’ zou zijn, is onjuist. Zoals Friedrich Engels opmerkte, bestond in oersamenlevingen geen privébezit en werd de opbrengst van de arbeid door mannen en vrouwen gelijk verdeeld. Kinderen werden door de hele gemeenschap opgevoed. In dit soort samenlevingen was vormde de moederlijn voor een lange tijd de basis van erfelijke relaties en werden vrouwen werkelijk gerespecteerd.
Met de neolithische revolutie begon het tijdperk van het particuliere eigendom. Bij particuliere eigendom hoort de kwestie van het garanderen dat de rijkdom geërfd wordt. Dit maakte het daarom noodzakelijk dat de man er zeker van was wie zijn nageslacht was. Als gevolg werd monogamie opgelegd - alleen verplicht voor vrouwen. Vrouwen werden meer en meer verdrongen uit het sociale leven.
De vrouw werd eigendom van de man, slechts een middel voor voortplanting of een middel om fysieke verlangens te bevredigen. Prostitutie ontstond met het ontstaan van sociale klassen, in de vorm van vrouwelijke slaven die voor prostitutie ingezet werden alsook vrije arme vrouwen die zich prostitueerden voor geld.
De ontwikkeling van de klassensamenleving, samen met kunst, handel en industrie, bracht geen substantiële verbetering in de sociale positie van vrouwen. Integendeel, in Nederland ontwikkelde wat nu bekend staat als de ‘Amsterdamse Wallen’ zich naarmate de stad Amsterdam handelaren begon aan te trekken toen de VOC, de eerste kapitalistische joint venture ter wereld, fundamenteel werd voor de ontwikkeling van het land. Arme families stuurden hun meisjes en vrouwen daarheen om de kost te verdienen door zichzelf te verkopen aan handelaren en vissers.
Toen de industriële revolutie opkwam, gingen er ook vrouwen in fabrieken werken, maar hun salaris was lager dan het salaris van de mannen, wat al mager was. Veel vrouwen deden aan prostitutie als ‘bijbaan’ om rond te kunnen komen. Zo zien we dat prostitutie en kapitalisme inherent met elkaar verbonden zijn.
Tegen het goedpraten van sekswerk
Zoals we dan kunnen begrijpen, is prostitutie ontstaan en wordt het nog steeds uitgeoefend vanwege specifieke redenen. Het is dan ook verkeerd om te beweren dat de meeste prostituees uit vrije wil in de seksindustrie belanden. De grote meerderheid van de mensen die wereldwijd in de prostitutie zijn beland is het slachtoffer van mensen- en sekshandel. In 2016 waren wereldwijd 3,8 miljoen volwassenen en 1 miljoen kinderen het slachtoffer van gedwongen seksuele uitbuiting. In Nederland is binnenlandse seksuele uitbuiting de meest voorkomende vorm van mensenhandel: het overkomt bijna 3.000 vrouwen per jaar. Zij vormen daarmee 46 procent van het totale aantal slachtoffers. Volgens de VN is mensenhandel na drugshandel de grootste bron van illegale winsten. Hun zogenaamde 'beschermheren' verdienen enorme sommen geld aan de seksindustrie.
Sommige vrouwen, maar ook mannen, hebben er misschien voor gekozen om sekswerker te worden, maar velen van hen doen dit als alternatief voor laagbetaalde baantjes waarvan amper rond te komen is. In veel landen belanden jonge meisjes in de prostitutie via internetfora of door de opkomst van platforms zoals OnlyFans, waar ze er geleidelijk in worden gelokt. Ze kunnen gedreven worden door economische noodzaak, maar ook kunnen er andere onderliggende problemen zijn, zoals geestelijke gezondheidsproblemen.
Raamprostitutie, een model dat veel voorkomt in Nederland, België, Duitsland en Zwitserland, kan worden gezien als de minst kwade vorm van prostitutie. In feite is het zo dat prostituees die achter een raam werken betere voorwaarden hebben dan anderen: het zijn in wezen zzp'ers die zich niet hoeven te verantwoorden voor een pooier, wat betekent dat wat ze verdienen (na de huurkosten van de kamer en de belasting) van hen is. Ze kunnen ook gemakkelijker een klant weigeren als deze verzoeken heeft waar de prostituee niet aan wil voldoen. Maar het feit dat ongeveer 75% van de prostituees die op de Amsterdamse Wallen werken van buitenlandse afkomst is, toont dat we te maken hebben met een beroep waar enkel degenen in de grootste materiële nood voor kiezen.
Er is altijd een kleine minderheid van prostituees geweest die zich in de kringen van de heersende klasse begaf, zowel bij de Romeinse slavenhouders als bij de moderne kapitalisten. Deze werken vandaag de dag in exclusieve clubs of voor exclusieve escortbureaus.
Eliteprostitutie maar ook raamprostitutie zijn echter niet de norm. In de meeste landen worden prostituees gedwongen om op straat te werken in zeer moeilijke en gevaarlijke omstandigheden. Het grootste deel van wat ze verdienen wordt door de pooier van hen afgenomen en de rest wordt meestal naar hun familie gestuurd om hen economisch te helpen. Het betekent ook dat ze klanten niet kunnen weigeren, maar ze aan alle verzoeken moeten voldoen en leven met de constante angst om geweld te ondergaan en, omdat veel klanten weigeren een condoom te dragen, seksueel overdraagbare aandoeningen te krijgen.
Queertheorie
De kwestie van sekswerk is de laatste jaren prominent geworden in de academische wereld, met name vanuit sociologische, feministische perspectieven en aanhangers van queertheorie. Enerzijds is er steun van sommige feministen voor het Scandinavische model, anderzijds zien we een ‘positieve’ benadering van sekswerk.
De Amerikaanse socioloog Kelly J. Bell benadrukt, net als vele andere feministische academici, dat sekswerk in essentie gewoon werk is net als iedere andere baan, iets wat niet per definitie schadelijk is voor vrouwen. Onder de juiste omstandigheden, beargumenteert ze, kan het zelfs ‘positief’ en ‘bevrijdend’ zijn voor vrouwen, omdat het vrouwen in zelfstandige ondernemers zou veranderen. Daaruit volgt dat we, volgens hen, geen strijd hoeven te voeren om prostitutie te beëindigen, want ze zien geen probleem met prostitutie; de strijd is volgens hen juist om mensen te overtuigen dat het een normale baan is. Er is echter een verschil tussen prostitutie en loonarbeid of zelfstandige dienstverlening. Prostitutie is niet alleen de verkoop van arbeidskracht aan een baas of een klant, maar altijd ook de verkoop van het recht om gedurende een bepaalde tijdsperiode toegang te krijgen tot het lichaam voor seksuele consumptie.
Don Kulick, een van de meest prominente Zweedse queertheoretici, stelt zelfs dat zowel sekswerkers als sekskopers worden gestigmatiseerd, omdat ze afwijken van de seksuele normen in de samenleving. Hij maakt geen enkele historische en maatschappelijke analyse van het fenomeen prostitutie, maar reduceert het tot een individuele seksuele voorkeur. De moralisten van de heersende klasse hebben prostitutie wellicht vaak ‘veroordeeld’, maar het is altijd onderdeel geweest van de klassensamenleving en de kringen van de heersende klasse.
Queertheoretici pleiten vaak voor de legalisering van prostitutie, de oprichting van sekswerkersvakbonden en de verbetering van hun arbeidsomstandigheden. Dit gaat echter volledig voorbij aan de realiteit van sekshandel, kinderprostitutie en de vele verschillende redenen waarom kinderen en vrouwen in de prostitutie belanden.
Over het algemeen zijn het uiterste wanhoop en armoede die vrouwen en kinderen tot prostitutie dwingen. Maar de queertheoretici zijn hier volledig blind voor. Opgesloten in hun studeerkamers beschouwen ze de wereld en de wanhoop van uitgebuite mensen als een interessant fenomeen om te observeren en te analyseren. Prostitutie is niet zoals ‘elke andere baan’, maar in veel gevallen meer als slavernij.
Voor de bevrijding van de vrouw! Voor het socialisme!
Prostitutie zit ingebakken in het kapitalistische systeem, geworteld in vrouwenonderdrukking waar vrouwen ondergeschikt zijn aan mannen binnen het gezin. Het kapitalisme vindt veel verschillende manieren om te profiteren van seksisme - via pornografie, sekshandel, de schoonheidsindustrie - en de heersende klasse promoot vernederende ideeën van de seksualiteit van vrouwen in de hele samenleving. Kapitalisten, politici en andere vertegenwoordigers van burgerlijke instellingen zijn bovendien vaak zelf klanten van prostituees.
Vele politici (waaronder zogenaamde feministen) die beweren dat ze een einde willen maken aan prostitutie, duwen vrouwen zelf in de prostitutie door hun beleid van bezuinigingen en aanvallen op de levensstandaard van de arbeidersklasse, met name die van vrouwen. REVOLUTIE is voor de decriminalisering van prostitutie en voor de regularisatie van alle ‘illegale’ buitenlandse sekswerkers. Het minimumloon moet verder significant omhoog om een volwaardig leven te kunnen leiden en er moet worden geïnvesteerd in betaalbare sociale huurwoningen. Het antwoord op de kwestie van prostitutie is echter niet simpelweg te vinden in een wetswijziging of er anders naar kijken. Om een einde te maken aan prostitutie moeten we een einde maken aan alle oorzaken ervan - en dat vereist een einde aan het kapitalisme!
In een socialistische samenleving waar banen, huisvesting en welzijn voor iedereen beschikbaar zouden zijn, zou niemand worden gedwongen zijn lichaam te verkopen, zou niemand geld kunnen verdienen aan de verkoop van een ander mens en zou seksisme niet langer worden gepromoot in de samenleving. Een socialistische revolutie zou de materiële basis voor onderdrukking wegnemen en voor iedereen een waardig bestaan mogelijk maken.
