Het is vandaag 8 maart, Internationale Vrouwendag. Voor ons zou 8 maart niet enkel een feestdag moeten zijn, maar een dag van strijd tegen vrouwenonderdrukking in de samenleving.
“As we go marching, marching we bring the greater days, for the rising of the women means the rising of the race, no more the drudge and idler ten that toil where one reposes but the sharing of life's glories, bread and roses, bread and roses”
De jaarlijkse viering van Internationale Vrouwendag staat voor de deur, en daarmee ook alle retoriek rond het onderwerp. Voor ons zou 8 maart niet enkel een feestdag moeten zijn, maar een dag van strijd tegen vrouwenonderdrukking in de samenleving.
Het kan als een oude slogan klinken, strijd voor vrouwenemancipatie, maar in 2019 is het nog steeds een noodzaak. De laatste jaren hebben we wereldwijd enorme bewegingen voor emancipatie gezien, en het zal geen verrassing zijn dat deze een radicale stemming hadden. De waarheid is dat vrouwen geen object willen zijn van een jaarlijkse festiviteit, noch willen zij bloemen krijgen als compensatie voor het harde werk dat ze dagelijks verrichten (zoals een traditie is in sommige landen). Ludieke acties van mannen die met hakken naar het werk gaan 'om te voelen wat vrouwen voelen' lossen de problemen zeer zeker ook niet op.
De crisis van het kapitalisme heeft de leefomstandigheden sterk beïnvloed. In alle landen hebben regeringen systematische bezuinigingen doorgevoerd op sociale dienstverlening, zoals kinderopvang, verzorgingstehuizen, etc., waardoor de last extra is toegenomen op de schouders van vrouwen, die traditioneel de verantwoordelijkheid dragen voor de zorg voor de kinderen, de ouderen en de zwakkeren. Lonen, de voor vrouwen gemiddeld al lager zijn dan voor mannen, staan onder druk. Ontslagen en precaire arbeidsomstandigheden, betekenen verslechterde leefomstandigheden en toegenomen onzekerheid voor arbeiders, waarbij vrouwelijke arbeiders disproportioneel getroffen worden. Dit maakt het op zijn beurt moeilijker voor vrouwen om financiële onafhankelijkheid te bereiken, en zo gewelddadige relaties te verlaten.
De problemen waar vrouwen tegenaan lopen zijn niet 'slechts' materieel van aard. Onderdrukking zit verweven in het gerechtssysteem, waar vrouwen tegen discriminerende wetten oplopen wat betreft abortus, en waar in het algemeen vrouwen en andere onderdrukte groepen niet als gelijken behandeld worden. Onderdrukking van vrouwen wordt door de heersende klasse versterkt door middel van ideologie, de massamedia, het onderwijsstelsel, etc.
Economische onafhankelijkheid
Zelfs in een rijk en ontwikkeld land als Nederland zijn deze moeilijke omstandigheden een werkelijkheid. Tussen 2014 en 2017 kon ongeveer 40% van de vrouwen enkel een laag inkomen of geen inkomen verwerven. In het land met het hoogste percentage parttime werknemers in Europa, heeft 74% van de vrouwen tussen de 25 en 54 jaar oud, gekozen of niet gekozen om parttime te werken.
Niets mis met de mogelijkheid om parttime te werken, maar het probleem is dat veel vrouwen gedwongen worden om dit te doen, vooral wanneer zij kinderen hebben. De kinderopvang was al niet goedkoop, maar sinds januari 2019 is de verder in prijs gestegen: verhalen doen de ronde van stijgingen rond de €200 per maand, welke niet door toeslagen gedekt kunnen worden.
De leden van de heersende klasse zijn altijd blij met bevolkingsgroei, behalve als het een vrouwelijke werknemer van hun eigen bedrijf betreft die zwanger wordt: 44% van kortetermijncontracten wordt niet verlengd wegens zwangerschap. Vaak zien bedrijven een zwangere vrouw of vrouw met kinderen enkel als geldverspilling: het zal immers zeker gebeuren dat werknemers een dag vrij moeten nemen om voor hun kind te zorgen, omdat de dagopvang dicht is of wat dan ook. Wat is dan het antwoord van de heersende klasse? Ontsla de werknemer, dan kan ze naar huis en voor de kinderen zorgen.
Natuurlijk is er wel een ander alternatief. Het verbeteren van het zorgstelsel en onderwijs op ieder niveau, en het opzetten van een kwalitatief goede gesocialiseerde kinderopvang met goedbetaalde werknemers (nu heeft 35% van de begeleiders een flexibel contract en 15% een nulurencontract). Dit is echter geen optie voor de kapitalistische regeringen, die overal bezuinigen.
Geweld tegen vrouwen
Naast het geweld vanuit het kapitalistische systeem, hebben we ook het fysieke geweld waar vrouwen in hun leven mee te maken hebben. Cijfers uit 2016 wijzen uit 45% van de Nederlandse vrouwen in hun leven slachtoffer worden van fysieke en/of seksuele mishandeling. Bijna 73% wordt seksueel geïntimideerd en één op de tien vrouwen is minstens één keer in haar leven verkracht. Meestal is de dader een familielid of bekende.
De economische crisis van het laatste decennium heeft een verband met het toenemende aantal vrouwen dat slachtoffer is van geweld. Geweld tegen vrouwen komt vaker voor in de gevallen waarin vrouwen psychologisch kwetsbaarder zijn, als slachtoffer van slechte leefomstandigheden en omstandigheden waar zij vaak afhankelijk zijn, zowel emotioneel als economisch, van hun partner. Gedwongen relaties en de algemene uitgebuite situatie waar vrouwen zich in bevinden, zijn de typische omstandigheden waarin het idee zich ontwikkelt dat de man de bezitter is van de vrouw. Dit verklaart waarom in de meerderheid van de gevallen van misbruik, vrouwen bang zijn om de politie te bellen en hun partner aan te geven: enerzijds werkt het gerechtssysteem niet goed en komt de partner er vaak mee weg. Anderzijds houden vrouwen zich stil wegens een gebrek aan een perspectief voor een onafhankelijk leven.
Strijd voor vrouwenemancipatie!
Als marxisten bekijken we de ongelijkheid tussen man en vrouw met een klassenstandpunt. De ongelijke omstandigheden vandaag de dag hangen veelal samen met het gebrek aan een verzorgingsstaat. De ongelijkheid is verbonden met de bezuinigingen in de zorg, het onderwijs en alle andere sectoren die in de ogen van de heersende klasse een last geworden zijn, omdat ze geen winst genereren.
Hoe zou een vrouw kunnen solliciteren voor een fulltimebaan, wanneer de kinderopvang te duur is of de basisschool geen volledig programma heeft voor de kinderen wegens een gebrek aan docenten? Hoe kan ze vrije tijd hebben wanneer ze 4 of 5 uur na werk moet schoonmaken of een maaltijd moet voorbereiden voor haar kinderen, haarzelf en de rest van de familie, omdat de werkplaats of school geen kantine heeft?
Daarom moeten we de socialisatie van het huishoudwerk eisen: een kinderopvang bij iedere werkplek; een kantine in ieder bedrijf en school, met gratis en gezond eten. Die dingen zouden verzorgd moeten worden door de staat of de gemeentebesturen.
Deze eisen kunnen niet gerealiseerd worden binnen het kapitalisme. We hebben een algemene strijd nodig tegen het systeem, waarbij de werkende klasse, mannen en vrouwen samen, een hoofdrol spelen. Het is belangrijk dat vrouwen de mogelijkheid hebben om met elkaar te praten over hun problemen en de oplossingen voor deze, maar om succesvol te zijn moet er sprake zijn van een verenigde strijd.
We kunnen het voorbeeld volgen van de werkende klasse in Spanje vorig jaar. Vrouwen, gevolgd door mannen, hielden een algemene staking. Hier in Nederland is het nodig om de kwestie van vrouwenemancipatie te koppelen aan de arbeidersbeweging. Een dag van algemene staking tegen kabinet-Rutte III is daarbij zeker een stap vooruit.
