Het jaar 2019 is weer bijna om. Het is tevens het einde van een decennium. Niet zomaar een decennium, maar een decennium van economische crisis, bezuinigingen, verzet, radicalisering, revolutie en contrarevolutie.
Hoewel het afgelopen decennium verschillende revolutionaire opstanden over de wereld gezien heeft, is 2019 een verder kantelpunt geweest. We hebben massabewegingen aanschouwd in o.a. Frankrijk, Haïti, Puerto Rico, Hongkong, Irak, Libanon, Ecuador, Chili en Iran. Het is werkelijk een wereldwijde golf, een begin van een proces van wereldrevolutie. Natuurlijk betekent dit niet dat al deze revoluties en bewegingen zullen slagen. Gebrek aan een revolutionair leiderschap zorgt ervoor dat een mix van concessies en repressie kan leiden tot uiteindelijke nederlagen.
Het jaar 2019 werd ook gekenmerkt door de beweging van klimaatstakers. Dat deze zich wereldwijd verspreid heeft, met ook in Nederland strijdbare demo's van tienduizenden mensen, toont aan hoe belangrijk het thema van het klimaat is geworden voor de jonge generaties. Reactionaire publicisten schrijven lasterlijk over dat scholieren worden opgehitst door GroenLinks, maar in werkelijkheid is het bewustzijn van hen al veel verder geradicaliseerd dan de ideeën van Klaver en co., met leuzen die het systeem als geheel verwerpen.
Naast de jongeren, hebben we ook de Nederlandse arbeidersklasse in actie gezien. De pensioenstakingen van eind mei waren een belangrijk moment in de Nederlandse klassenstrijd. De werknemers in het OV hebben de potentiële macht van de Nederlandse arbeidersklasse laten zien. Heel het raderwerk staat stil, als uw machtige hand het wil, zo luidt de bekende leus van de spoorwegstakingen van 1903, die opnieuw actueel werd.
De FNV-bureaucratie probeerde de beweging echter te kanaliseren in een slap compromis met de werkgevers en het kabinet. In een snel opgezet referendum werden de bondsleden gechanteerd om voor het akkoord te stemmen, want het zou zogenaamd de enige mogelijkheid zijn om nog iets te realiseren. Na afloop van dit debacle is het ledental van de FNV verder gedaald. Het was niet het gebrek aan strijdbaarheid van de leden, maar de gebrekkige politiek van de leiding die de beweging de kop heeft ingedrukt.
We hebben echter ook grote bewegingen gezien in de publieke sector: meerdere stakingsdagen van leraren, de eerste landelijke staking van ziekenhuismedewerkers en de eerste staking ooit van de jeugdzorg. Een tekort aan investeringen in de publieke sector leidt tot problemen in het onderwijs, de zorg, gemeentelijke voorzieningen, en dergelijke. Als er in tijden van groei en begrotingsoverschot al problemen zijn, is het duidelijk hoe ernstig de situatie wordt als de volgende crisis uitbreekt.
Mark Rutte gaat verzwakt het jaar 2020 in. Het schandaal rond de 70 burgerdoden tijdens een bombardement op Irak in 2015, wat hij blijkbaar 'geheel vergeten was', heeft hem zeer ongeloofwaardig gemaakt. Zijn constante gebruik van demagogie rond rechtse thema's snijdt hem nu in de vingers, nu het kabinet van de Raad van State maatregelen moet nemen om de uitstoot van stikstofverbindingen terug te dringen.
Het afgelopen decennium was het decennium Mark Rutte als premier. Op de meest flexibele manier heeft Rutte op allerlei partijen gesteund om de belangen van het Nederlandse kapitalisme te vertegenwoordigen. Dan weer op rechtse demagogie, dan weer op de "progressieve" en "liberale" partijen. Hij zei eens trots dat hij geen visie heeft, "omdat een visie het zicht belemmert".
Rutte is echter niet zolang premier geweest enkel omdat hij tactisch is geweest. Een andere factor is het economisch herstel, wat hij onterecht als gevolg van zijn beleid beschouwt. Ondanks de aanhoudende lage lonen en precaire arbeidsomstandigheden, is er wel sprake van een waarneembaar lagere werkloosheid, wat voor velen een soort ademruimte heeft gegeven.
Laten we ook niet de rol van de linkse oppositiepartijen en van de leiders van de arbeidersbeweging vergeten. Zij hebben Rutte meerdere malen gered. Zo heeft de PvdA geregeerd met Rutte in het 'landsbelang', om electoraal de meeste klappen op te vangen voor haar politieke verraad. Nu zien we dat ook vanuit de 'oppositie', de PvdA en in het bijzonder ook GroenLinks zoveel mogelijk overeenkomsten willen sluiten met Rutte. Enkel de SP doet hier terecht niet aan mee. De FNV-leiding heeft er daarnaast alles aan gedaan om mobilisaties zoveel mogelijk uit te stellen. Eerst via een 'sociaal akkoord' met de werkgevers om 'samen uit de crisis te komen', later ook via het afblazen van grotere acties, zoals met de pensioenstakingen.
Het jaar 2020 zal niet stabiel zijn. De cijfers van de wereldeconomie geven aan dat er een vertraging en nieuwe crisis aankomen. Verdere protectionistische maatregelen, de gevolgen van de Brexit en een einde aan de huizenzeepbel in Nederland zullen een neerwaartse druk op de economie uitoefenen. Dit zal als een verdere katalysator voor het bewustzijn werken. We gaan een onzeker jaar tegemoet.
