Wie ooit de moeite heeft genomen om de staat van de wereld gade te slaan, weet dat de mensheid elke dag opnieuw wordt geconfronteerd met de afschuwelijke gevolgen van de bizarre nachtmerrie die we het kapitalisme noemen. Onlangs hebben de dames en heren van Oxfam de moeite genomen om de gruwelen en absurditeiten van dit obsolete systeem in getallen uit te drukken. Het resultaat, het rapport Time to care, is de moeite van het lezen waard.
In het rapport vinden wij het volgende: de rijkste 1% van de wereld is meer dan twee keer zo rijk als 6,9 miljard mensen. 2.153 miljardairs hebben meer geld dan 4,6 miljard mensen. De rijkdom van miljardairs is sinds 2009 met 7,4% per jaar gestegen. Gemiddelde lonen in G7-landen zijn tussen 2011 en 2017 met 3% gestegen, maar dividenden aan rijke aandeelhouders zijn gestegen met 31%. De 22 rijkste mannen hebben meer geld dan alle vrouwen in Afrika (een continent met meer dan 1,2 miljard inwoners). Men schat bovendien dat tweederde van de rijkdom van miljardairs bestaat uit erfenissen of “crony connections to government”.
Ongeveer 735 miljoen mensen leven momenteel in extreme armoede (d.w.z. van $1,90 per dag, een belachelijk laag bedrag) en bijna de helft van de wereldbevolking leeft van minder dan $5,50 per dag. 820 miljoen mensen lijden honger. Vrouwen hebben het in het bijzonder zwaar: vrouwen leven vaker in extreme armoede, hebben wereldwijd 50% minder vermogen dan mannen en doen veel onbetaald werk in het huishouden en de zorg voor kinderen en ouderen, waardoor zij vaak geen tijd hebben voor betaald werk, onderwijs of politieke activiteiten. Door vergrijzing, bezuinigingen en klimaatgerelateerde rampen, welke laatste nu al 60.000 doden per jaar eisen, zal de situatie aan deze pool in de komende jaren alleen maar verslechteren. Zoals Marx al zei, “de accumulatie van rijkdom aan de ene pool is tegelijk accumulatie van ellende, kwellende arbeid, slavernij, onwetendheid (...) aan de tegenpool.”
Het kapitalisme is altijd al een wreed maatschappelijk systeem geweest dat onvermijdelijk samengaat met onderdrukking en misère, maar in het verleden speelde het nog een progressieve rol. Deze tijd is echter allang voorbij. De bovenstaande cijfers zijn voor elke socialist slechts meer redenen om het kapitalisme omver te werpen en te vervangen door een klassenloze samenleving. Oxfam is echter geen socialistische organisatie. Daardoor kan ze dit “flawed and sexist economic system” of dit “dominant model of capitalism” wel veroordelen vanwege de ongelijke (en seksistische) verdeling van de rijkdom die het voortbrengt, maar geen permanente oplossing formuleren.
Laat het duidelijk zijn: in een kapitalistische maatschappij kan geen gelijkheid bestaan. Er zal altijd een klasse zijn die werkt (het proletariaat) en een klasse die de eerste uitbuit (de bourgeoisie). Het probleem is niet “excessieve winsten”, het probleem is de winst op zich. Een “comprehensive approach of redistributive policies in order to close the gap between rich and poor, such as progressive taxation, free public services and social protection systems, and policies to limit the influence of corporations and the super-rich” klinkt goed en marxisten zetten zich onvermoeibaar in voor progressieve hervormingen, maar in de twintigste eeuw is gebleken dat verworvenheden ook in korte tijd weer kunnen worden afgenomen. Er is maar één manier om het leven van “gewone mensen” (en vrouwen in het bijzonder) blijvend te verbeteren en dat is door af te rekenen met de verdeling van de maatschappij in klassen.
Daarom moeten de monopolies worden onteigend en worden opgenomen in een democratische planeconomie. De arbeidsdeling van de klassenmaatschappij, waarin iedereen een bepaalde, exclusieve werkkring wordt opgedrongen waaraan hij niet kan ontsnappen, moet worden ontmanteld. Huishoudelijk werk moet worden verdeeld en de verzorging van ouderen en kinderen moet een maatschappelijke taak worden. Het kapitalisme kan de huidige belachelijke ongelijkheid niet oplossen. Het is hoog tijd dat wij de gehele lijdende mensheid bevrijden en voor altijd een einde maken aan deze barbaarse toestand.
