De brutale politierepressie slaagde er niet in het Catalaanse referendum te verhinderen: honderdduizenden maakten vastbesloten komaf met alles wat hen verhinderde om te gaan stemmen. Waar we gisteren in Catalonië getuige van waren was aan de ene kant het afschrikwekkende gelaat van het Spaanse regime, de zgn. 'transitie' aan het einde van het Franco tijdperk, en aan de andere kant de massamobilisatie en zelforganisatie van het Catalaanse volk om gebruik te maken van hun recht op zelfbeschikking.
De Spaanse staat had het Catalaanse referendum over onafhankelijkheid, goedgekeurd door een beslissing van het Catalaanse parlement, op 1 oktober ongrondwettelijk verklaard en probeerde het met alle mogelijke middelen tegen te houden. Het Spaanse bestel was reeds weken bezig met het aanklagen van Catalaanse verkozenen, het in beslag nemen van stembiljetten en verkiezingsmateriaal, het verhinderen van het ophangen van posters, het bedreigen van duizenden mensen met gerechtelijke stappen voor hun 'misdaad' deel te willen nemen aan het referendum, het aanhangig maken van een rechtszaak tegen diegenen die verhinderden dat de politie huiszoeking deed in Catalaanse overheidsgebouwen.
Comités ter verdediging van het referendum schoten als paddenstoelen uit de grond
Als reactie op de groeiende repressie ontstonden overal in dorpen en steden in Catalonië ondersteuningscomités om erop toe te zien dat de stembureaus zouden openen en dat het referendum kon plaatsvinden.
De politiemachten (de lokale Catalaanse, de Spaanse en de militaire) hadden de opdracht gekregen alle gebouwen die zouden gebruikt worden als stembureaus te verzegelen en alle stembussen, mocht het referendum doorgaan, in beslag te nemen.
Vanaf vrijdagavond hielden duizenden (leraren, ouders, studenten, buurtbewoners) de scholen en hogescholen bezet, organiseerden er sportieve en culturele activiteiten om ervoor te zorgen dat de gebouwen openbleven en er op zondagmorgen kon gestemd worden.
Om 5 uur ’s morgens waren reeds duizenden paraat aan de stembureaus en vervoegden diegenen die er de nacht hadden doorgebracht. Rond 6 uur waren er ten minste 200.000 verspreid over geheel Catalonië de stembureaus aan het bewaken, verspreid over lange wachtrijen.
De brandweermannen van Barcelona waren in een meeting overeengekomen de stembureaus te verdedigen en 400 van hen gaven zich op als vrijwilliger. Ongeveer een twintigtal brandweerlieden van het Baskenland, onder leiding van een volksvertegenwoordiger van de linkse partij Bildu, kwamen hen versterken en reisden af naar Barcelona om een handje toe te steken.
In het kleine stadje Riudaura had de burgemeester bevolen de deuren van de lokale school te verwijderen om de politie te verhinderen ze te verzegelen.
De vereniging van Catalaanse boeren had verklaard dat ze van plan waren tractoren en andere landbouwwerktuigen te gebruiken om de stembureaus te blokkeren, zodat de politie ze niet kon bereiken. In de stad van Alcarras, Lleida, deden ze dit, wat je op deze beelden kunt zien.
Rond 6 uur arriveerde de Catalaanse politie - Mossos - bij verschillende stembureaus. Zij vroegen meestal wie er de leiding had (“wij allemaal” was het antwoord, in echte Spartacus-stijl) en toen ze de vele aanwezigen zagen beperkten ze zich tot het opnemen van een verklaring en vertrokken.
Tegen 9 uur waren er (volgens een lokaal radiostation RAC) ongeveer een half miljoen mensen aanwezig in de stembureaus en de overgrote meerderheid had stembiljetten. Dat was nog een overwinning in een land waar meer dan 10.000 politiemensen opgetrommeld waren om de stembiljetten in beslag te nemen.
Op dat ogenblik echter kwamen de Spaanse politie en de Nationale politie aan bij verschillende stembureaus met de opdracht ze te sluiten en de stembiljetten in beslag te nemen, ondanks het feit dat honderden mensen nog in de rij stonden zowel binnen als buiten. Ze traden zeer brutaal op en vielen iedereen aan, mannen, vrouwen en kinderen en ook de ouderen bleven niet gespaard.
In de IES Pau Claris in Barcelona schrok de politie er niet voor terug de mensen van de trap de gooien en te stampen. Een vrouw die van de trap geduwd werd verklaarde dat de politie haar vingers één voor één had gebroken.
In de wijk Barceloneta in Barcelona voerde de politie een charge uit tegen een tiental mensen die aan een stembureau stonden en nam de stembiljetten in beslag.
De repressie bleef niet beperkt tot uitgekozen stembureaus in grote steden, maar greep ook plaats in kleine steden en dorpen overal in Catalonië. Ze gedroegen zich als een ware bezettingsmacht zoals in Sant Iscle, een stad van 1200 inwoners in de Maresme streek, waar ze met geweld een stembureau binnenvielen en de stembiljetten meenamen.
Méér dan 800 gewonden!
Aan het einde van de dag werden meer dan 800 gewonden geteld, waaronder een man die een rubberen kogel in zijn been kreeg (het gebruik ervan is verboden in Catalonië) en een oudere man die een hartaanval had toen hij uit een stembureau verdreven werd door de politie.
Mensen probeerden zich geweldloos te verzetten, door hun handen in de lucht te steken of op de grond te gaan zitten. Op enkele plaatsen slaagden ze erin de politie terug te drijven zoals in de Nostra Llar school in Sabadell.
In Sant Carles de la Rapita, in de Ebro delta, liet een brutale politiecharge 45 mensen gewond achter. De woedende reactie van de bevolking was hen het dorp uit te jagen en te bekogelen met stenen.
De Nationale Garde werd ook verdreven uit Mont-Roig del Camp, in Terragona, door een kwade menigte van lokale bewoners. Hetzelfde gebeurde op verschillende plaatsen, in verschillende steden. Voor meer voorbeelden: zie hier en hier.
Gedurende de dag waren er enkele voorvallen waarbij de Catalaanse politie (die zich meer begrijpend opstelt) slaags geraakte met de Spaanse politie en de Nationale Garde.
Zelfs brandweerlieden die de stembureaus beschermden in Barcelona werden belaagd door de politie. In Barcelona blokkeerden sommige buschauffeurs en taxi’s de doorgang van de politie.
Ondertussen trokken groepen fascistische betogers ongehinderd door de straten van Barcelona, die iedereen bedreigden die ze ervan verdachten voor het referendum te zijn. De politie had het natuurlijk te druk met het ineenslaan van mensen en het in beslag nemen van het stemmateriaal.
Ondanks al deze inspanningen was de politie slechts in staat om een klein deel van de stembureaus buiten werking te zetten, de meerderheid ervan bleef de gehele dag open, met lange wachtrijen mensen die hun democratisch stemrecht wilden uitoefenen.
Velen bleven in de stembureaus tot lang na sluitingstijd om de stembiljetten te verdedigen er erop toe te zien dat de telling plaats vond. Sommigen waren al op locatie sinds vrijdagavond, anderen arriveerden om 5 uur ’s morgens.
90% Ja stemmers
Op het einde van de dag verzamelden zich duizenden mensen op de Plaça Catalunya om te wachten op de officiële uitslag van de stemming. Er werd een totaal van 2.262.424 stemmen uitgebracht (uitgezonderd de biljetten die door de politie in beslag waren genomen), en hiervan waren 2.020.144 ja-stemmen (90,09%) en 176.565 nee-stemmen (7,87%). We moeten hieraan toevoegen dat er 400 stembureaus werden gesloten door de politie, op een totaal van 770.000. De opkomst ligt rond de 42%, maar als we diegenen meetellen die verhinderd werden te stemmen komen we op 50%. Rekening houdend met de brutale repressie en sabotage van de politie (wat ook het verstoren van het elektronisch stemsysteem inhield) is dat een indrukwekkend mandaat voor een Catalaanse republiek. Ter vergelijking: tijdens de Catalaanse verkiezingen in 2015 stemden 1.957.348 voor die partijen die pro onafhankelijkheid waren.
De Catalaanse regering heeft reeds aangekondigd dat ze met deze uitslag binnen de 48 uur naar het parlement zal gaan om er de verklaring van onafhankelijkheid te bediscussiëren. Maar tegenover de sterke oppositie van de Spaanse staat zal een onafhankelijkheidsverklaring enkel kans maken wanneer de Catalanen massaal gemobiliseerd worden, en de beweging zoals we die nu zagen voortgezet wordt.
Vandaag, maandag 2 oktober, zijn er werkonderbrekingen voorzien op het middaguur en openbare bijeenkomsten in protest tegen de repressie. Een aantal kleinere vakbonden (CGT, COS, IAC, USTEC) hebben opgeroepen tot een nationale staking op 3 oktober.
Nu reeds heeft de Democratische Vereniging van Organisaties (waaronder de twee grote vakbonden, de huurdersvereniging, andere culturele en middenveldorganisaties) zich hierbij aangesloten en willen zij een “economische blokkade”.
Een algemene staking voorbereiden
De antikapitalistische, pro-onafhankelijke partij CUP heeft ook opgeroepen om een algemene staking te organiseren. Eén van hun woordvoerders de Catalaanse volksvertegenwoordiger Anna Gabriel verklaarde het volgende: “De verdedigingscomités zouden niet ontmanteld moeten worden, maar gebruikt om de algemene staking te organiseren en te functioneren als een embryo van volksmacht.”
Dit is de correcte manier om verder te werken. De verdedigingscomités zouden moeten vervellen naar stakingscomités en mobiliseren om de strijd voor een Catalaanse republiek verder te zetten. Zij zouden een lokaal en regionaal netwerk moeten vormen. Een algemene vergadering bestaande uit afgevaardigden van de verschillende comités zouden democratisch de discussie over de te volgen weg moeten voeren. We kunnen er niet op vertrouwen dat de Catalaanse regering of de PDCAT zo ver zullen willen gaan. Hun strategie bestaat er vooral in een appel te doen aan Europa om te bemiddelen. Het Catalaanse volk kan enkel op zichzelf rekenen, niet op een kapitalistisch Europa dat het Griekse volk verpletterde toen ze tegen het Memorandum stemden.
De voorbije dagen zagen we een glimp van de kracht van de arbeidersklasse, door de acties van de dokwerkers, buschauffeurs en anderen. Wanneer het goed georganiseerd is kan een algemene staking op 3 oktober Catalonië plat leggen. Om dat mogelijk te maken moeten we die lagen van de arbeiders die nog niet overtuigd zijn, aan onze kant krijgen. Dat is enkel mogelijk wanneer de Catalaanse republiek een anti-bezuinigings, anti-corruptie en antikapitalistisch programma voorstaat, iets wat de PDCAT niet kan en wil doen.
De arbeidersklasse van Catalonië heeft een natuurlijke bondgenoot in de arbeidersklasse van de rest van Spanje. Er zijn reeds zaterdag en zondag tienduizenden Basken op straat gekomen. In Madrid liep het centrale plein vol met duizenden, in solidariteit met het Catalaanse volk en in vele steden en dorpen doorheen Spanje waren er demonstraties. De leiders van Podemos en Verenigd Links hebben reeds opgeroepen tot het ontslag van de Spaanse president Rajoy. Dat is zeer positief, maar onvoldoende. Zij zouden onmiddellijk een oproep moeten lanceren voor massabijeenkomsten in alle hoofdsteden van de provincies en een solidariteitsstaking op 3 oktober. De strijd voor een Catalaanse republiek, een enorme uitdaging van het 1978 bewind, zou moeten gezien worden als een mogelijkheid om het regime doorheen Spanje ten val te brengen. In werkelijkheid is het bewind van Rajoy enorm zwak, geplaagd door corruptieschandalen en afhankelijk van de Baskische burgerlijke nationalisten voor een parlementaire meerderheid. Wanneer ze genoeg onder druk staat zal ze niet standhouden.
De komende dagen zullen we getuige zijn van onvermoede pogingen van delen van de Spaanse, Catalaanse en Europese burgerij om tot een onderhandelde oplossing te komen. Ze zijn allemaal doodsbang van de beweging die zij ontketend hebben. Om weerstand te bieden aan al dat gemanoeuvreer moet de Catalaanse arbeidersklasse in het offensief blijven. De algemene staking is hiervan de eerste stap.
