Dit artikel van 14 augustus beschrijft de complexe en tegenstrijdige situatie in Wit-Rusland. Inmiddels heeft de stakingsbeweging zich verder uitgebreid en gaan de protesten tegen Loekasjenko onverminderd door.
De complexiteit van de huidige politieke situatie in Wit-Rusland en de actieve deelname van de werkende klasse aan deze gebeurtenissen werden door ons beschreven in twee eerdere artikelen (hier en hier [in het Engels]). Maar nu hebben we ook meer gedetailleerde verslagen, die een veel kleurrijker beeld geven van zowel de aard van de mobilisatie van de werkende mensen van het land en de impact van deze mobilisatie.
Het is overduidelijk dat de schaal van de staking en haar invloed op de ontwikkeling van de situatie in de republiek blijven groeien.
Inmiddels zijn er berichten van de ontwikkeling van stakingsacties bij MTZ (de fabriek van Minsk Tractor Works). De directeur gaf toe dat de eerste dienst bij MTZ het werk neerlegde. Hij weet niet of de tweede dienst aan het werk zal gaan. Er is een stakingscomité met 23 leden opgericht.
De werkers wezen journalisten erop dat het management van de fabriek wil dat er alleen economische eisen gesteld worden. Zij zeiden daarentegen dat de eerste eis is dat de veiligheidstroepen onmiddellijk worden hervormd zodat diegenen die verantwoordelijk zijn voor geweld tegen demonstranten, worden ontslagen. De tweede eis is dat er een andere regering komt.
In de hoofdstad hebben werkers van de metro zich bij de staking aangesloten een een mars door de straten gehouden, daarin bijgestaan door werkers van grote industriële vestigingen.
Hoe dan ook is de algemene politieke staking die de meeste van de grootste bedrijven in het land overspoelde, een voldongen feit. Het is deze staking, en niet het geschreeuw van de liberalen of het BNF (Wit-Russisch Nationaal Front), die de echte kracht is die de regering omver kan werpen.
Tegen de achtergrond van de groeiende stakingsbeweging lijkt de verklaring van Loekasjenko steeds meer tragikomisch: “Ik ben nog steeds in leven en niet in het buitenland.” Het extravagante bravado van dictators onder wiens voeten de aarde in brand staat is echter niet nieuw in de geschiedenis van de mensheid. Hij was niettemin gedwongen om de vrijlating van vastgezette demonstranten aan te kondigen. Deze zet is erop gericht de situatie in de fabrieken te kalmeren, maar zou het tegenovergestelde effect kunnen hebben: de werkers zullen zich realiseren dat het hun acties zijn die dit hebben bereikt, en ze zullen bemoedigd zijn om meer te eisen.
In zijn speech wuifde Loekasjenko de stakingen weg: “Ze vertelden me dat bij MAZ of MTZ ongeveer 20 mensen besloten hun mond open te doen, te stoppen met werken en weg te gaan. Hun manager zei: oké mannen, jullie kunnen gaan, ik heb hier genoeg mensen, jullie salaris zal naar hen gaan. Daarna gingen deze mensen terug aan het werk,” grapte hij.
Vandaag [14 augustus - red.] liepen werkers van MTZ de fabriek uit met een grote banner waarop stond “Wij zijn geen vee, wij zijn geen afval, wij zijn geen domme mensen. Wij zijn werkers van MTZ en we zijn met 16.000, niet met 20”.
Nu kan enkel nog een deel van de Russische linkerzijde, volledig blind voor de objectieve werkelijkheid, idiote mantra’s herhalen over “tieners op de kleinburgerlijke Maidan” geïnspireerd door ofwel de CIA of door Poetin. En ik zal je laten zien waarom.
Heden observeren we hoe de aard van de protestbeweging in de republiek meer en meer proletarisch wordt in zijn sociale samenstelling, maar nog steeds compleet binnen het burgerlijke raamwerk valt wat betreft de aard van haar eisen. Tot op zekere hoogte is dit logisch, maar het bevat ook een potentieel serieus gevaar juist voor het proletarische deel van de beweging.
Zodat de lezer beter kan begrijpen wat de aard van de beweging op dit moment is, zou ik een beschrijving willen geven van de gebeurtenissen in Zjodino door kameraad AM, die ze met haar eigen ogen zag:
“De tegenstanders van Loekasjenko zijn heel vaag in het formuleren van hun onvrede. De volgende stellingen zijn min of meer duidelijk:
“Lage lonen. Wij willen leven zoals in Europa. We willen geen deel van Rusland zijn. We geloven niet in [Svetlana] Tichonovskaja als president. Ze stemden op haar, zodat er later eerlijke verkiezingen zouden zijn. Loekasjenko kreeg het. Hij moet berecht worden door het Tribunaal in Den Haag. [We] eisen dat het geweld tegen een vreedzaam protest stopt. Men gelooft dat Tichonovskaja won.”
...
“Zelfs vandaag verzamelden enkele honderden mensen zich bij BelAZ [een producent van apparatuur voor wegtransport en grondwerk] tijdens lunchtijd op het terrein van de fabriek, en eisten ze dat de OMON [speciale veiligheidstroepen] uit de stad worden gehaald, dat ze de stemprotocollen te zien krijgen, [en] dat er nieuwe, eerlijke verkiezingen [worden gehouden]. Ze werden benaderd door het management van de fabriek en de burgemeester van de stad.”
De liberale oppositie is de vijand van de werkers
AM noemt in haar bericht Tichonovskaja (de hoofdkandidaat van de oppositie, die nu het land heeft verlaten). Gezien het feit dat de werkers zelf opmerkten op haar gestemd te hebben (hoewel ze haar als potentieel presidentieel figuur niet vertrouwden), zou men in iets meer detail moeten kijken naar haar programma, dat de geconcentreerde essentie is van de liberale vleugel van het protest. Dit is belangrijk in de zin dat het een grote waarschuwing biedt aan de ontwaakte arbeidersbeweging in Belarus.
Laten we ons richten op de meest karakteristieke punten van dit programma en proberen ze te vertalen naar een meer begrijpelijke taal, want het programma onder de schijnbaar aantrekkelijke naam ‘Nieuwe Banen’ zit vol met interessante punten:
“Om nieuwe banen te scheppen, is een macro-economisch beleid van hoge kwaliteit nodig; dat wil zeggen, lage inflatie, gedisciplineerd fiscaal beleid, ruim baan voor privaat initiatief en verantwoordelijkheid voor investeringsbeslissingen.” Zo stelt deel van de inleiding van het programma. Laat ons enkele aspecten ontcijferen.
‘Lage inflatie’ betekent een verandering in het beleid van de verhouding van de hoeveelheid geld die door de Centrale Bank wordt uitgegeven, tegenover het totaal van goederen in het land, teneinde de prijs van geld te verhogen en daarmee de wisselkoers te stabiliseren. Het is fiscaal beleid dat het mes zet in de consumptie van consumenten en doelgericht massa-armoede schept. Het lijkt misschien dat dit vergezocht, overdreven of verdraaid is. Het zou mogelijk zijn om dit te veronderstellen, ware het niet voor een formulering als: “gedisciplineerd fiscaal beleid”. Voor wie het niet weet, in neoliberaal taalgebruik betekent dit “de vernietiging van publieke uitgaven aan sociale diensten”: zorg, onderwijs, begrotingsinstellingen, etc. Heeft er iemand twijfels over waar de liberalen op aan sturen? Laten we verder gaan met specifieke punten.
Dit is wat er wordt voorgesteld met betrekking tot het rekruteren van arbeid: “het recht om vrijelijk werkers in te huren”. Vertaald naar begrijpelijke taal betekent dit “de werkgever toestaan om vrijelijk werkers in te huren of te ontslaan zonder enige verantwoordelijkheid”. We hebben het over het stimuleren van nog meer concurrentie tussen werknemers, beschermd door de macht van de staat. Men kan zich voorstellen hoe dit de positie van werkers zal beïnvloeden in combinatie met een “gedisciplineerd begrotingsbeleid”, waarin werkloosheidsuitkeringen waarschijnlijk geen hoge prioriteit zijn.
En natuurlijk worden deze aspecten vergezeld door privatisering, het openen van de markt in grondbezit, liberalisering van prijzen, liberalisering van kapitaalrekeningen, de totstandkoming van een vrijhandelszone met de EU en Rusland, en het aantrekken van buitenlands kapitaal.
Tezamen bieden al deze punten het vooruitzicht van ongecontroleerde interventie van het grootkapitaal van Rusland en de EU (zelfs de huidige monopolisten zullen geen weerstand kunnen bieden, tenzij ze de werkers in een toestand van complete slavernij brengen) en een kolossale verarming van de werkende klasse van het land.
Wanneer sommige werkers Europa noemen, bedoelen ze hogere lonen. Dit is een serieuze vergissing. De ervaring van de gehele voormalige USSR en Oostbloklanden laat zien dat de heerschappij van de pro-Westerse bourgeois liberalen massawerkloosheid brengt, met massamigratie, de vernietiging van sociale vangnetten, lagere lonen en de vernietiging van de arbeidsrechten. Wanneer de liberalen over Europa praten, bedoelen ze de uitverkoop van staatsbezit aan buitenlandse multinationals en de ongehinderde uitbuiting van arbeid.
Dit is waar we een belangrijke waarschuwing moeten geven. Binnen de kaders van de burgerlijke politiek blijven, vormt een enorme dreiging voor de fundamentele klassenbelangen van de opkomende werkende klasse van Wit-Rusland. De val van Loekasjenko is een kwestie van tijd en men moet kijken naar de taken die daar voorbij liggen. Als ze binnen het kader blijft van kiezen voor het mindere kwaad, loopt de werkende klasse van de republiek het risico dat ze zich in een positie zal komen te bevinden die, vanuit een economisch perspectief, nog slechter is dan hoe het nu is. Een neoliberale president die binnen de kaders van de bourgeois democratie aan de macht komt, zal misleidende retoriek hanteren over de “volksrevolutie” en een machtsapparaat achter hem. Dit zal het mogelijk maken om de meest kannibalistische contra-hervormingen door te voeren.
Is dit onvermijdelijk, zoals conservatieve alarmisten beweren? Helemaal niet. De werkende mensen hebben al laten zien dat ze een grote macht zijn. Maar tot nu toe heeft deze macht nog geen eigen organen van politieke controle, geen eigen eisen als klasse of eigen leiderschap.
De werkende klasse van Wit-Rusland kan een catastrofe vermijden en voorwaarts gaan, door te breken met de illusies van bourgeois liberalisering en te beginnen met de opbouw van haar eigen arbeidersdemocratie, waarmee noch door de liberalen, noch door hun broodheren aan beide kanten van de landsgrenzen gesold kan worden. Hier kan ik slechts herhalen wat we schreven in onze verklaring over de situatie in het land:
“Om hun belangen werkelijk te verdedigen zullen de werkende klasse en haar organisaties, die in de huidige omstandigheden nieuw leven ingeblazen zijn, moeten overgaan van defensieve tot offensieve acties, namelijk: werkers moeten hun eigen politieke lichamen (raden) vormen en deze gebruiken om de controle over de politiek in handen te krijgen, waarbij de openbare orde gehandhaafd wordt door het oprichten van een arbeidersmilitie en bestuur over de bedrijven. Dit is het enige mogelijke pad op de lange termijn. Het alternatief is rampspoed.”
