Latijns-Amerika is een continent dat zich in een gevecht bevindt tussen revolutie en contrarevolutie. Jorge Martín beschrijft de nieuwste ontwikkelingen in drie landen.
Colombia
Op 21 november werd er een nationale staking georganiseerd door Colombiaanse vakbonden, studenten, boeren en inheemse organisaties tegen een pakket contrahervormingen van de reactionaire regering-Duque. De beweging werd ook aangewakkerd door een schandaal waarbij de regering een bombardement uitvoerde op wat zij beweerde dat een guerrilla-kamp was, waarbij een aantal jonge mijnwerkers werd gedood.
Dit was de grootste staking in Colombia sinds de jaren zeventig. Ondanks wrede politierepressie, avondklokken en militarisering van de straten - vooral in Bogota en Cali - blijft de beweging sterk. Er zijn cacerolazo-protesten geweest (waarbij erop potten en pannen geslagen wordt) door het hele land - zelfs in Medellín, dat als een rechts bastion werd beschouwd. Er was verzet tegen de avondklok en er was een spontane staking op 22 november.
Dat een land als Colombia (van oudsher als zeer rechts beschouwd) begint toe te treden tot de golf van opstanden in Latijns-Amerika, is van groot belang.
Chili
De opstand in Chili, die op 18 oktober begon, vertoont geen tekenen van afname. De regering probeerde concessies te doen en een deal te sluiten met alle partijen (met uitzondering van de Communistische Partij) om een "Grondwetgevende Conventie" op te zetten, om zo een nieuwe grondwet op te stellen.
Deze nep-concessie is echter bedoeld om de rekening naar voren te schuiven: met een referendum in april volgend jaar om te beslissen of de Conventie moet worden bijeengeroepen, verkiezingen in oktober 2020 en een definitieve ratificatie in oktober 2021. Bovendien vereisen alle besluiten van het verdrag een tweederde meerderheid, waardoor een rechtse minderheid het vetorecht krijgt.
De beweging heeft deze deal terecht afgewezen en heeft gereageerd met een driedaagse escalerende stakingsactie, welke begon met havenarbeiders op 24 november, gevolgd door een volledige algemene staking op 25 en 26 november. Net als in Colombia heeft de regering met brutale repressie gereageerd, maar de massa's verliezen hun angst voor de Carabineros.
Ondanks massale steun onder de bevolking voor de beweging, hebben de vakbonden en sociale organisaties niet het doel naar voren geschoven om Piñera omver te werpen, maar richten zij hun eisen op een "echte grondwetgevende vergadering" en een nieuwe grondwet.
Een dergelijke vergadering zou echter slechts een burgerlijk parlement zijn, en een nieuwe grondwet zou de problemen van arbeiders, jongeren, de inheemse bevolking, enz., niet oplossen. Deze sociale kwalen worden niet veroorzaakt door de grondwet van Pinochet, maar door het kapitalisme zelf. Het hele systeem moet worden omvergeworpen, en de nieuwe organen die uit de beweging zijn opgestaan (de territoriale vergaderingen, open raden, enz.) moeten worden gecoördineerd voor de machtsovername.
Bolivia
Tenslotte komen we aan bij Bolivia. Een staatsgreep op 10-11 november dwong president Evo Morales om af te treden, na een muiterij door de politie en de tussenkomst van de legertop. Hij heeft nu asiel gekregen in Mexico.
Het verzet tegen deze staatsgreep werd beantwoord met slachtingen in Sacaba en El Alto, waar de strijdkrachten met geweld de blokkade van de Senkata-gasfabriek ontruimden. Hierbij kwamen er 10 mensen om het leven. Protesten tegen de coup en de moorden zijn beperkt tot gebieden die traditioneel loyaler zijn aan Morales, in El Alto en de Chapare, waar de cocaboeren zijn gevestigd. Ze hebben zich niet tot de kern van de arbeidersbeweging uitgebreid.
In het weekend werd de coupregering van Jeanine Áñez gelegitimeerd door de senaat en de kamer van afgevaardigden, die een nieuwe wet goedkeurden om verkiezingen te organiseren. De MAS van Morales nam hier volledig aan deel, met haar tweederde meerderheid in beide kamers. Bovendien leidden twee bijeenkomsten van de coupregering met de belangrijkste leiders van de arbeiders- en boerenorganisaties - een landelijke en een andere in Cochabamba - tot verdere overeenkomsten om de staatsgreep te erkennen in ruil voor kleine concessies. Dit zijn gevallen van verraad, die hebben bijgedragen tot het ontwapenen van het verzet tegen de staatsgreep.
Het is daarom hard nodig om een balans op te stellen van de beperkingen van Morales, terwijl er tegelijk een revolutionaire strijd tegen de onwettige staatsgreep gevoerd wordt.
Deze opstanden in Latijns-Amerika maken deel uit van een groter proces dat zich wereldwijd afspeelt. Een nieuwe golf van wereldrevolutie is uitgebroken aan de vooravond van een nieuwe recessie van het wereldkapitalisme - en heeft de beweringen van zogenaamde linkse academici volledig ontkracht dat een 'conservatieve golf' Latijns-Amerika overspoelde. In werkelijkheid is het continent in opstand en zullen er in de volgende periode meer omwentelingen volgen.
Jorge Martín, 25 november
Vertaald door Marleen Dekker
