De schokkende uitslag van de Amerikaanse presidentsverkiezingen is het zoveelste voorbeeld van het soort abrupte en scherpe veranderingen die de huidige situatie met zich meebrengt. Tot op het laatste moment spanden de experts in de media alle zenuwen en spieren aan om te bewijzen dat de peilingen in de richting van een Harris-overwinning wezen, zij het met een kleine marge.
Ze hadden het echter bij het verkeerde eind.
In de vroege ochtend van 6 november 2024, toen Donald Trump de drempel van 270 kiesmannen naderde om de verkozen president van Amerika te worden, werd die illusie aan diggelen geslagen. Opnieuw kwamen miljoenen Amerikanen opdagen om op Trump te stemmen.
Dit zou niet mogen gebeuren. De heersende klasse van Amerika - daarin stevig gesteund door de regeringen van Europa - was vastbesloten om hem uit zijn ambt te houden, met alle mogelijke middelen. Nadat Trump bij de verkiezingen van 2020 was afgezet, werd er alles aan gedaan om te voorkomen dat hij zich opnieuw kandidaat zou stellen.
Ze probeerden hem in verschillende staten van het stembiljet te houden. Hij werd veroordeeld voor 34 strafrechtelijke aanklachten en er zijn er nog meer dan 50 in behandeling. Hij werd verplicht tot het betalen van honderden miljoenen dollars in civiele zaken met betrekking tot bedrijfsfraude en een aanklacht wegens smaad naar aanleiding van een beschuldiging van verkrachting.
Maar elke strafrechtelijke aanklacht tegen hem zorgde ervoor dat de steun voor hem alleen maar toenam. De beschuldigingen ketsten gewoon van hem af. Met elke rechtszaak groeide ook de steun voor hem in de peilingen.
Alle talloze aanvallen op hem kaatsten terug en keerden zich tegen degenen die - terecht - werden gezien als betrokken bij een samenzwering om te voorkomen dat hij opnieuw het Witte Huis zou betreden.
Alles leek in zijn nadeel te zijn. De media waren vrijwel unaniem tegen Trump gekant. Hieronder volgt een lijst met het aantal grote kranten en tijdschriften en hun standpunt ten opzichte van de twee kandidaten:
199 Kamala Harris
16 Trump
28 Geen onderschrijving
1 Anders
Totaal 244
We zien hieruit dat vrijwel alle massamedia tegen hem waren. De heersende elite troostte zich met het idee dat “hij het nooit zou doen”. Een “veroordeelde misdadiger”, zo redeneerden ze, zou nooit het presidentschap kunnen winnen. Maar hij deed het wel.
Dit verklaart de diepe schok die deze verkiezingsuitslag teweegbracht bij de Amerikaanse heersende klasse.
Verbijstering
Trotski stelde ooit dat theorie de superioriteit van vooruitziendheid over verbazing is. Deze opmerking kwam vanmorgen bij me op toen ik een interessant commentaar las van een BBC-verslaggever:
“Een politieke medewerker van de Democraten in DC schreef me dat de partij ‘om te beginnen elitaire snobs in DC moet wegwerken’.
“Anderen hebben me hetzelfde verteld, zij het minder bot - dat hoewel ze de inspanningen van de campagne prijzen, ze het gevoel hebben dat de partij als geheel een ‘imagoprobleem’ heeft in een tijd waarin basale, alledaagse dingen zoals de kosten van levensonderhoud voor de meeste kiezers op de voorgrond staan.
“Deze wanhoop bij de Democraten doet me denken aan een gesprek dat ik had met een Republikein op een Trump-rally die zei dat hun kandidaat de Republikeinse partij volledig had ‘heruitgevonden’, van het stereotype van de countryclub-kiezer naar het aanspreken van gezinnen uit de arbeidersklasse, terwijl de Democraten de ‘partij van Hollywood’ waren geworden.
“Dit zijn grove generalisaties, maar wel generalisaties die Republikeinen publiekelijk, en sommige Democraten privé, nu delen.”
Omdat ze geen elementaire kennis van dialectiek hebben, kijken de strategen van het kapitaal altijd naar de oppervlakte van de samenleving en zijn ze zich totaal niet bewust van de woede die zich onder hun voeten verzamelt.
Ze hebben de onderliggende oorzaken van de zogenaamde Trump-beweging niet begrepen. Blijkbaar is het allemaal een kwestie van 'imago'. Maar het probleem is dat het imago van de Democratische partij nauw aansluit bij de onderliggende realiteit.
Er bestaat nu een gapende kloof tussen de elite in Washington en de massa van het volk: dit was een soort 'Boerenopstand' - een plebejische opstand en een verpletterende motie van wantrouwen tegen de bestaande orde.
Een tegenstrijdige beweging
Ik heb vaak van linkse mensen gehoord dat Trump en Harris “allebei hetzelfde” zijn. Dit is zowel waar als onjuist. Het is vanzelfsprekend dat Donald Trump een miljardair is en daarom opkomt voor de belangen van de rijken en machtigen.
Maar stellen dat Harris en Trump beiden reactionaire burgerlijke politici zijn en dat er weinig of niets tussen hen te kiezen valt, is eerlijk gezegd een open deur intrappen. Met deze eerste definitie blijft de vraag onbeantwoord die onvermijdelijk opkomt: hoe verklaar je de enthousiaste steun die Trump heeft weten te verwerven onder miljoenen Amerikaanse arbeiders?
Het is een vreemde paradox dat een miljardair als Trump zich met succes kan voordoen als voorvechter van de belangen van de arbeidersklasse. Hij is natuurlijk een trouwe vertegenwoordiger van zijn klasse - de 1 procent superrijke Amerikanen die de natie bezitten en controleren.
Lange tijd konden de Democraten zich voordoen als de politieke vertegenwoordigers van de arbeidersklasse. Maar tientallen jaren van bittere ervaring hebben miljoenen arbeiders ervan overtuigd dat dit een leugen is.
Ze zijn op zoek naar een radicaal alternatief. Dat alternatief had misschien geboden kunnen worden door Sanders, als hij besloten had om te breken met de Democraten en zich als onafhankelijke kandidaat op te werpen. Maar hij capituleerde voor het establishment van de Democratische partij en dat heeft zijn achterban gedesillusioneerd.
Daardoor lag de weg open voor een rechtse demagoog als Trump, die de kans met beide handen aangreep. Het is niet algemeen bekend, maar in 2015 vertelde Trump in privé aan professor Jeffrey Sonnenfeld van de Yale business school dat hij doelbewust de ‘anti-corporate’ boodschappen kopieerde waarvan de campagne van Bernie Sanders had aangetoond dat die effectief waren.
Bij gebrek aan een levensvatbare linkse kandidaat maakten miljoenen mensen die zich vervreemd en politiek onteigend voelden, van de gelegenheid gebruik om een gerichte trap uit te delen tegen het establishment.
De waarheid is dat de arbeidersklasse van Amerika zich verraden voelt door de Democraten en totaal vervreemd voelt van de bestaande politieke partijen. Voor hen leek Trump een alternatief te bieden. En ze schaarden zich achter hem.
Al in november 2016 wees een interview in de Evening Standard erop dat:
“Amerikanen uit de arbeidersklasse komen in recordaantallen opdagen. Dit is een revolutie van de arbeidersklasse. Niemand zag het aankomen; de elites in de media die hun kaas eten en hun champagne drinken praten nooit met echte kiezers. Amerikanen uit de arbeidersklasse zijn verkocht door de gevestigde orde, door de slavenhandelaars van Wall Street, en Donald Trump is hun pleitbezorger.”
Het is een feit dat de arbeidersklasse zelden of nooit werd genoemd in de Amerikaanse politiek, totdat Trump de kwestie opnam. Zelfs de meest 'linkse' Democraten verwezen alleen naar de middenklasse. De arbeidersklasse werd volledig genegeerd. Ze kwam zelfs nooit in hun gezichtsveld. Toch bestaat de arbeidersklasse, en ze maakt zich nu bekend.
Ten tijde van de grote Franse Revolutie van de 18e eeuw schreef Abbé Sieyès een beroemd traktaat getiteld Wat is de Derde Stand?, waarin we het volgende lezen:
“Wat is de derde stand? Alles. Wat is ze tot nu toe geweest in de politieke orde? Niets. Wat verlangt ze te worden? Iets.”
Deze beroemde zinnen zouden heel goed kunnen worden opgevat als een beschrijving van de arbeidersklasse in de VS vandaag de dag. En wat je ook van hem vindt, we moeten toegeven dat Donald Trump, om zijn eigen redenen, een zeer belangrijke rol heeft gespeeld door de arbeidersklasse voor het eerst in decennia in het middelpunt van de Amerikaanse politiek te plaatsen.
Een ravijn tussen de klassen
Dit is geen toeval. Het is een weerspiegeling van een vanzelfsprekende sociale realiteit. De kloof tussen de bezitters en bezitlozen is uitgegroeid tot een onoverbrugbaar ravijn. En dit verdiept de sociale en politieke polarisatie. Het creëert een explosieve stemming van woede in de samenleving.
Overal waar je kijkt, in alle landen, is er een vurige haat tegen de rijken en machtigen: de bankiers, Wall Street en het establishment in het algemeen. Deze haat werd slim uitgebuit door Donald Trump. En dit heeft de serieuze vertegenwoordigers van het kapitaal ontzet.
Ze zagen Donald Trump terecht als bedreiging omdat hij opzettelijk de basis van de consensus, van alle centrumpolitiek die ze decennialang met veel moeite hadden opgebouwd, onderuit haalde.
De Amerikaanse aandelenmarkt bloeit, de dollar staat hoog op de valutamarkten, de Amerikaanse economie draait met een reële groei van ongeveer 2,5 procent, de werkloosheid is niet hoger dan 4,1 procent. En toch blijkt uit rapportages van verkiezingswaarnemers duidelijk dat de meeste mensen zich niet beter af voelen - integendeel zelfs:
“De stemmenwervers van Make the Road Pennsylvania vertelden me dat veel mensen die ze tegenkwamen twijfelden of hun leven beter zou worden als ze gingen stemmen. Een enquêteur zei dat ze vaak te horen kreeg over politici: “Ze willen alleen maar mijn stem, en dan vergeten ze ons.” Manuel Guzman, een volksvertegenwoordiger wiens district bestaat uit wijken in Reading met bescheiden rijtjeshuizen, voornamelijk bevolkt door Latino-immigranten, vertelde me dat hij bekend was met dit soort kiezersscepsis. Guzman, die half-Dominicaans en half-Puerto Ricaans is, had er vertrouwen in dat de Democraten Reading in november zouden veroveren. Maar hij was bezorgd dat de overwinningsmarge teleurstellend zou zijn, gezien de kloof tussen wat de Democraten in Washington, D.C. bezig hield en wat hij van zijn kiezers hoorde - van wie velen meerdere banen nodig hebben om te ontsnappen aan de armoede, die een derde van de inwoners van Reading treft. “We zijn als nationale partij zo gefocust op het redden van de democratie,” zei hij. “Ik zal eerlijk tegen je zijn: ik heb nog niemand in de stad Reading over democratie horen praten! Wat ze me vertellen is 'Manny, waarom is de benzine zo duur?' 'Waarom is mijn huur zo hoog?' Niemand spreekt genoeg over deze kwesties.”
Amerikanen zijn zich terdege bewust van de kosten die de officiële indexen en mainstream economen negeren. De hypotheekrente heeft het hoogste niveau in 20 jaar bereikt en de huizenprijzen zijn tot recordhoogte gestegen. Auto- en ziektekostenverzekeringspremies zijn omhooggeschoten.
In een enquête van Harris Poll voor Bloomberg News in december zei bijna 40 procent van de Amerikanen dat hun huishouden onlangs extra inkomsten nodig had om rond te komen. Van hen zei 38 procent dat het extra geld nauwelijks hun maandelijkse uitgaven dekte en dat er niets overbleef, en 23 procent zei dat het niet genoeg was om hun rekeningen te betalen.
De ongelijkheid van inkomens en vermogen in de VS, een van de hoogste ter wereld, wordt inderdaad alleen maar groter. De top 1 procent van de Amerikanen ontvangt 21 procent van alle persoonlijke inkomens, meer dan het dubbele van het aandeel van de onderste 50 procent! En de top 1 procent van de Amerikanen bezit 35 procent van al het persoonlijke vermogen, terwijl 10 procent van de Amerikanen 71 procent bezit; de onderste 50 procent bezit slechts 1 procent!
Extreme niveaus van ongelijkheid, een groeiende kloof tussen arm en rijk en een groeiend gevoel van vervreemding van de politici in Washington van de problemen van gewone mensen vormen de kern van de huidige situatie. Hier vinden we de echte verklaring voor de populariteit van Donald Trump en het resultaat van de huidige verkiezingen.
De ineenstorting van het midden
Dit fenomeen beperkt zich niet tot de VS. Overal zien we de ineenstorting van het politieke midden. Maar dit is de lijm die de samenleving bij elkaar houdt.
Dit is een grafische uitdrukking van een groeiende spanning tussen de klassen - verdeeld tussen links en rechts - die zich steeds verder verdiept.
Op een paradoxale manier reflecteert het fenomeen van de Trump-beweging dit feit.
Op dit moment wordt dit weerspiegeld door de groei van eigenaardige populistische rechtse stromingen in verschillende landen. Maar de wetten van de mechanica leren ons dat elke actie een tegengestelde reactie heeft. En in een later stadium zal dit zich uiten in een scherpe wending naar links.
Vanuit het standpunt van de heersende klasse is het gevaar van Trump juist dat hij, door de arbeiders aan te spreken voor zijn eigen doeleinden, een stemming van radicalisering voedt die een gevaarlijk precedent schept voor de toekomst. Dit verklaart de diepe gevoelens van angst en woede die ze voortdurend tegenover hem tentoonspreidt.
De heersende klasse is wanhopig om deze polarisatie te voorkomen en het midden weer bij elkaar te brengen. Maar alle objectieve omstandigheden keren zich tegen haar succes.
Rijken en armen
Bill Clinton zei ooit: “Het is de economie, sukkel.” Hij had een punt. De Wall Street Journal meldde:
“De economie was veruit de belangrijkste kwestie voor de kiezers, 39% van hen noemde het “de belangrijkste kwestie voor het land [...] Meer dan zes op de 10 – 63% – zei dat de economie ‘niet zo goed’ of ‘slecht’ was. [...]
“Stemmers beschreven specifieke knelpunten, waaronder de prijs van boodschappen, de hoge huizenprijzen en het oorlogsgevaar, maar veel van hen beschreven ook grotere existentiële zorgen over Amerika’s toekomst.”
Tijdens de verkiezingen van 2016, toen Trump het opnam tegen Hillary Clinton, gaf The Economist, die Clinton steunde, toe dat:
“De heer Trump is aan de macht gekomen op een golf van volkswoede. Dit wordt deels gevoed door het feit dat gewone Amerikanen niet hebben gedeeld in de welvaart van hun land. In reële termen is het gemiddelde inkomen van mannen nog steeds lager dan in de jaren 70.
“In de afgelopen 50 jaar, met uitzondering van de groei van de jaren ‘90, hebben huishoudens in de middenklasse er bij elke recessie langer over gedaan om het verloren inkomen terug te winnen. De sociale mobiliteit is te laag om de belofte van iets beters in het vooruitzicht te stellen. Het daaruit voortvloeiende verlies aan zelfrespect wordt niet geneutraliseerd door een paar kwartalen van stijgende lonen.”
Sindsdien is de situatie niet wezenlijk veranderd. De Amerikaanse economie is niet in een gezonde staat. Dit blijkt uit de ongekende schuldniveaus die onder de regering Biden gestaag zijn toegenomen. Op dit moment wordt de Amerikaanse overheidsschuld geschat op $35 biljoen, of ongeveer 100 procent van het BBP.
De schuld stijgt elke drie maanden met $1 biljoen. En ze kan maar één kant op: omhoog.
Dit is een duidelijk teken dat zelfs de machtigste en rijkste natie ter wereld haar eigen grenzen heeft overschreden.
Het is een situatie die uiteindelijk onhoudbaar is.
Isolationisme
Donald Trump is geen econoom. Hij is geen filosoof of historicus. Hij is zelfs geen politicus, in de zin dat hij een uitgestippelde ideologie en strategie heeft. Hij is in wezen een opportunist en een empirist in de meest beperkte zin van het woord.
Maar hij beschouwt zichzelf als een tacticus bij uitstek - een praktische man, die altijd op zoek is naar praktische, kortetermijnoplossingen voor elk probleem dat zich voordoet. Hij zoekt altijd naar wat hij “een deal” noemt.
Dat wil zeggen, hij heeft de mentaliteit van een kleine handelaar, bedreven in de kunst van het afdingen op de markt. Zulke bekwaamheid is natuurlijk binnen bepaalde grenzen waardevol. Maar wat op de marktkraam waardevol is, komt al snel in de knel in het ingewikkelde spinnenweb van de internationale politiek en diplomatie.
In essentie neigt hij naar isolationisme. Hij is tegen het idee dat Amerika verstrikt raakt in allerlei buitenlandse verbanden - of dat nu de Verenigde Naties, de Wereldhandelsorganisatie of zelfs de NAVO zijn.
Zijn beleid kan gemakkelijk worden opgesomd met de slogan “America first”. Maar dit betekent dat de rest van de wereld op de allerlaatste plaats komt! En dit zorgt voor allerlei problemen.
Als het aan hem lag, zou Amerika onmiddellijk alle banden met deze buitenlandse organisaties verbreken en zich uitsluitend aan haar eigen zaken wijden.
Maar hoe aantrekkelijk dit idee ook is, het is in de moderne wereld volstrekt onmogelijk. Het lot van Amerika is onherroepelijk verbonden met een duizendtal schakels die het verbinden met de rest van de aardbol.
Dat heeft Donald Trump in zijn omgang met Noord-Korea aan den lijve ondervonden.
De grenzen van de Amerikaanse macht blootgelegd
De wereldwijde situatie wordt gedomineerd door enorme instabiliteit in de internationale betrekkingen. Dit is het resultaat van de strijd om de wereldhegemonie tussen de VS - 's werelds machtigste imperialistische mogendheid, die in relatieve neergang is - en China, een jongere, meer dynamische opkomende mogendheid, die niettemin haar grenzen aan het bereiken is.
We zijn getuige van een verschuiving van tektonische proporties, en net als bij de beweging van tektonische platen op de aardkorst gaan zulke bewegingen gepaard met allerlei uitbarstingen.
Naast het bestuderen van de huidige situatie is het nog belangrijker om het ontwikkelingstraject te analyseren. Na de ineenstorting van de Sovjet-Unie in 1991 werd de VS de enige supermacht ter wereld. Na de ineenstorting van de Sovjet-Unie was er bijna geen sprake van weerstand tegen de overheersing van het Amerikaanse imperialisme.
De situatie ziet er vandaag de dag echter compleet anders uit. Het Amerikaanse imperialisme heeft zich 15 jaar lang vastgebeten in twee onwinbare oorlogen in Irak en Afghanistan, met grote kosten voor zichzelf in uitgaven en verlies van personeel.
In augustus 2021 werden ze gedwongen tot een vernederende aftocht uit Afghanistan.
Dat zorgde ervoor dat het Amerikaanse publiek geen trek meer had in militaire avonturen in het buitenland en dat de Amerikaanse heersende klasse zeer terughoudend was om grondtroepen over de grens te sturen. Het Amerikaanse imperialisme heeft echter niets geleerd van deze ervaring.
Door te weigeren het nieuwe machtsevenwicht te erkennen en te proberen hun overheersing in stand te houden, zijn ze verwikkeld geraakt in een hele reeks conflicten die ze niet kunnen winnen. De Biden-regering heeft in dit opzicht een bijzonder fatale rol gespeeld.
De positie van de Verenigde Staten als wereldmacht die wereldwijd aanwezig is, is op zichzelf al een bron van grote kwetsbaarheid. De noodzaak om de belangen van de VS op wereldschaal te behartigen, legt een kolossale druk op de schouders.
Maar de Biden-regering heeft geen lessen geleerd. Ze heeft de VS in een zinloze oorlog met Rusland over Oekraïne geworpen. De oorlog in Oekraïne legt een enorm beslag op de middelen van zelfs het rijkste land ter wereld. De wapenvoorraad van Amerika is ernstig uitgeput door de eisen van Zelensky, die blijven oplopen terwijl de militaire positie verslechtert.
De implementatie van brede economische sancties door het Amerikaanse imperialisme tegen Rusland heeft gefaald in zijn hoofddoel, namelijk het zodanig verzwakken van zijn rivaal dat het voortzetten van de oorlog in Oekraïne onmogelijk wordt.
Rusland is erin geslaagd om de sancties te omzeilen en te overwinnen en heeft een reeks allianties gesloten met andere landen, waaronder Saoedi-Arabië, India en andere landen die eerder betrekkingen met de VS hadden gecultiveerd.
Bovenal heeft het veel nauwere economische en militaire samenwerkingen met China aangeknoopt. Biden bereikte precies het tegenovergestelde van wat was beoogd. Vervolgens maakte hij er een nog grotere puinhoop in het Midden-Oosten door Netanyahu een soort blanco cheque te geven, die deze sindsdien aan het verzilveren is.
Het gevolg is dat er voortdurend nieuwe conflicten en oorlogen uitbreken.
Een Russische overwinning in Oekraïne zal schokgolven over de hele wereld sturen. Het legt duidelijk de beperkingen van het Amerikaanse imperialisme bloot, dat niet langer in staat is om zijn wil op te leggen.
Bovendien zal Rusland hieruit tevoorschijn komen met een groot leger, getest in de nieuwste methoden en technieken van moderne oorlogvoering. Dit veroorzaakt een golf van paniek bij de Europese regeringen, die doodsbang zijn dat de nieuwe Trump-regering Oekraïne aan zijn lot zal overlaten, de Europeanen de rekening zal laten betalen, en zelfs de kwestie van terugtrekking uit de NAVO zal opwerpen.
De nieuwe crises en oorlogen vormen een onoplosbaar probleem, niet alleen voor de VS, maar ook voor haar Europese bondgenoten, die zich allemaal in een vergelijkbare positie bevinden. Het lijkt onvermijdelijk dat Trump zich zal willen terugtrekken uit de hopeloze puinhoop in Oekraïne, waarvoor hij Biden terecht verantwoordelijk houdt.
Of hij opdracht zal geven om de VS uit de NAVO terug te trekken, is niet duidelijk. Maar waar geen twijfel over bestaat, is dat hij de rekening voor al deze zaken zal willen doorschuiven naar zijn “vrienden” in Londen, Parijs en Berlijn - en zo de toch al ernstige problemen van het Europese kapitalisme nog verder zal verergeren.
Parallellen met het Romeinse Rijk
Is het moment aangebroken dat het Amerikaanse imperialisme de neerwaartse weg inslaat die keizerlijk Rome in het stof deed belanden? De tijd zal het leren.
Er is een strijd gaande over de herverdeling van de wereld tussen verschillende concurrerende imperialistische machten, voornamelijk tussen de VS, de oude hegemoon, die nu in relatieve neergang is, en China, de nieuwe opkomende dynamische macht die de VS uitdaagt op de internationale arena.
Trump staat alom bekend als een tegenstander van China, het land dat hij beschouwt als de ernstigste bedreiging voor de VS. Hij heeft er geen geheim van gemaakt dat hij van plan is om verpletterende invoerheffingen op te leggen aan China, die het weefsel van de wereldhandel ernstig zullen beschadigen, het hele delicate bouwwerk van de globalisering zullen bedreigen en de wereldeconomie aan de rand van een diepe crisis zullen brengen.
Het is echter helemaal niet duidelijk of hij voorstander zal zijn van een oorlog met China, dat zowel economisch als militair een zeer geduchte macht is.
Het zou mogelijk zijn een interessante studie te schrijven waarin de huidige crisis van het Amerikaanse imperialisme vergeleken wordt met de ondergang van het Romeinse Rijk.
Het is waar dat veel verschillende elementen betrokken waren bij die lange en roemloze neergang. Maar een van de belangrijkste was het feit dat het Rijk zichzelf voorbijgestreefd was. Het bereikte haar grenzen en was niet in staat om de kolossale last van de handhaving van haar keizerlijke heerschappij te dragen. Het eindresultaat was volledige ineenstorting.
De relatieve neergang van het Amerikaanse imperialisme is al geruime tijd zichtbaar.
In de jaren na de Tweede Wereldoorlog produceerde de VS 43 procent van alle industrieproducten ter wereld, 57 procent van al het staal ter wereld en 80 procent van alle auto's ter wereld.
Het aandeel van de VS in de wereldhandel in industrieproducten was gestegen van 10 procent in 1933 tot 29 procent in 1953. Tussen 1946 en 1973 steeg het reële inkomen van huishoudens met 74 procent.
De banen in de industrie, die in 1943 goed waren voor 39 procent van de Amerikaanse banen, daalden in de jaren 2010 tot slechts ongeveer 8 procent. Een rapport uit 2020 van het Bureau of Labor Statistics merkte op dat sinds 1979 de werkgelegenheid in de productiesector “daalde tijdens elk van de vijf recessies, en in elk geval herstelde de werkgelegenheid zich nooit volledig tot de niveaus van voor de recessie”.
Het vakbondslidmaatschap daalde van een piek van een derde van de beroepsbevolking in de jaren 1950 tot slechts 11 procent in 2016.
In Capitalism in America: An Economic History of the United States, leggen Alan Greenspan en Adrian Wooldrige uit:
“Van 1900 tot 1973 stegen de reële lonen in de Verenigde Staten jaarlijks met ongeveer 2%. Samengeteld over de jaren betekende dit dat het gemiddelde loon (en daarmee dus ook de gemiddelde levensstandaard) elke 35 jaar verdubbelde. In 1973 kwam er een einde aan deze trend en begonnen de gemiddelde reële lonen voor wat het Amerikaanse Bureau of Labor Statistics productiemedewerkers en niet-supervisors noemt, te dalen. Tegen het midden van de jaren '90 was het gemiddelde reële uurloon van een productiemedewerker minder dan 85% van wat het in 1973 was geweest.”
Een rapport van Pew Research Center uit 2018 bevestigt dit: “Voor de meeste werknemers in de VS zijn de reële lonen in decennia nauwelijks veranderd.” En zoals een rapport uit 2023 van het ministerie van Financiën uitlegt:
“Intergenerationele economische mobiliteit is ook afgenomen - 90% van de kinderen die in de jaren 1940 geboren zijn, verdienden meer dan hun ouders op 30-jarige leeftijd, terwijl slechts de helft van de kinderen die halverwege de jaren 1980 geboren zijn, hetzelfde deden.”
Hier zien we de belangrijkste factor die ten grondslag ligt aan de aanhoudende woede en wrok tegen de Amerikaanse heersende klasse.
In 2019 waren er al tekenen van een recessie aan de horizon, maar Trump gaf met succes de COVID-19-pandemie de schuld toen de economie instortte.
De lasten die worden opgelegd door Amerika's betrokkenheid bij buitenlandse oorlogen zoals in Oekraïne en het Midden-Oosten vormen een geweldige belasting, die zelfs de machtigste en rijkste natie niet oneindig kan volhouden.
Kolossale militaire uitgaven zijn een belangrijke factor geweest in de enorme schuld die dreigend boven de Amerikaanse economie hangt. Vanuit dat oogpunt bevat de duidelijke terughoudendheid van Trump om zich met internationale zaken te bemoeien een zekere logica, hoewel het zenuwaanvallen veroorzaakt in Londen, Berlijn, Kyiv en Jeruzalem.
Wat nu?
De recente gebeurtenissen getuigen van een fundamentele verandering in de psychologie van het Amerikaanse publiek. Alle instituties van de burgerlijke democratie waren gebaseerd op de veronderstelling dat de kloof tussen arm en rijk verhuld en binnen beheersbare grenzen gehouden kon worden. Maar dat is niet langer het geval.
Dat is precies de reden voor de ineenstorting van het politieke midden. Mensen geloven niet meer wat hun door de kranten en de tv verteld wordt; ze vergelijken het enorme verschil tussen wat er gezegd wordt en wat er gebeurt, en ze beseffen dat ons een pak leugens verkocht wordt.
Dit was niet altijd het geval. Vroeger besteedden de meeste mensen niet veel aandacht aan politiek, en dat gold ook voor werkers. Gesprekken op het werk gingen meestal over voetbal, films en televisieprogramma's. Politiek kwam zelden ter sprake, behalve misschien in verkiezingstijd.
Nu is dat allemaal veranderd. De massa begint zich te interesseren in politiek, omdat ze zich beginnen te realiseren dat het hun leven en dat van hun familie rechtstreeks beïnvloedt.
Door Trump te steunen, zeggen miljoenen mensen: “alles en iedereen is beter dan dit. We kunnen het niet slechter doen. Laten we de gok maar nemen!" Nu hebben ze besloten om nog één keer de gok te wagen. Maar het zou wel eens de laatste keer kunnen zijn.
Donald Trump is een oude man en grondwettelijk is het uitgesloten dat hij zich na zijn tweede termijn ooit nog kandidaat stelt voor het presidentschap. We gaan ervan uit dat hij in januari 2025 opnieuw het Witte Huis zal betreden. Niets kan hem tegenhouden, behalve een huurmoordenaar met een kogel. En dat kan niet worden uitgesloten, gezien de hysterische reactie van de heersende klasse.
Er is geen tekort aan ontvlambaar materiaal in de Amerikaanse samenleving. En er is geen tekort aan mentaal onstabiele individuen die bewapend zijn met zeer effectieve moderne wapens.
Maar in de veronderstelling dat Trump uiteindelijk als president wordt geïnstalleerd, wat kunnen we dan verwachten? Hij zal voor kolossale uitdagingen komen te staan op vele vlakken: de economie, de oorlog in Oekraïne en het Midden-Oosten, de relaties met China en Iran, en vele andere kwesties.
Op typische wijze heeft hij grote beloften gemaakt om Amerika weer groot te maken. Maar er is geen bewijs dat hij ook maar één van die beloften kan waarmaken. De Amerikaanse arbeiders die hun vertrouwen in hem stellen, zullen zwaar teleurgesteld worden.
In 1940, toen het Duitse leger Parijs binnenviel, was er een interessant gesprek tussen een Duitse officier en een Franse officier. De Duitser was natuurlijk opgeblazen van arrogantie. Maar de Franse officier zei eenvoudigweg: “Het wiel van de geschiedenis is gedraaid. Het zal opnieuw draaien.” En dat deed het.
Het wiel van de geschiedenis draait in de VS, en het zal opnieuw draaien. Zodra de massa's het potentieel van het trumpisme volledig hebben verkend en de beperkingen ervan hebben ingezien, zullen ze een andere richting inslaan. De weg zal vrijgemaakt worden voor een massale zwaai van de slinger naar links.
Een nieuw en turbulent hoofdstuk in de Amerikaanse geschiedenis staat op het punt geschreven te worden.
