Deze week maakte de grootste verzekeraar van Nederland, Achmea, bekend dat het 4.000 mensen gaat ontslaan in de komende drie jaar. Deze stap wordt door het in de kern winstgevende bedrijf (winst over het eerste half jaar: 123 miljoen euro) gemotiveerd in termen van noodzakelijkheid.
Deze week maakte de grootste verzekeraar van Nederland, Achmea, bekend dat het 4.000 mensen gaat ontslaan in de komende drie jaar. Deze stap wordt door het in de kern winstgevende bedrijf (winst over het eerste half jaar: 123 miljoen euro) gemotiveerd in termen van noodzakelijkheid. Dit woord komt elke keer terug als er bezuinigingen of ontslagrondes worden aangekondigd. Alsof er een natuurkundige logica achter schuilt. Het ontslaan van duizenden mensen wordt daardoor even vanzelfsprekend als de zon die elke ochtend op komt. Het doel van praten in termen van noodzakelijkheid is simpel: het sluit elk ander alternatief uit. Als een besluit, bijvoorbeeld een massaontslag, noodzakelijk is, dan moet je wel gek zijn om er tegen in te gaan. Net als dat je wel gek moet zijn om je te verzetten tegen de zonsopkomst.
En deze manier van communiceren heeft succes. De aankondiging heeft binnen Achmea een golf van berusting veroorzaakt. De mensen leggen zich bij het besluit neer. Er wordt niet gesproken over verzet. Ze voelen zich machteloos, zoals de mens machteloos is tegen het opgaan van de zon. En de organisaties die de mensen moeten beschermen tegen deze gebeurtenissen, de vakbonden, gaan hier moeiteloos in mee. CNV zegt: “Hoewel de digitalisering al jaren aan de gang is, hakt het bedrijf pas nu de knoop door en gaat in relatief korte tijd fors krimpen.” Uit deze uitspraak klinkt geen kritiek op het besluit om duizenden mensen te ontslaan. In tegendeel: CNV had liever gehad dat Achmea eerder begonnen was met mensen ontslaan, want het moet nu in ‘relatief korte tijd’ gebeuren.
“Gezien de weg die Achmea inslaat en de krimp in de financiële sector is de kans op interne herplaatsing gering,” aldus FNV. Niet alleen levert FNV geen kritiek op het besluit van Achmea, maar als een organisatie iedereen die ze gaan ontslaan, intern zouden kunnen herplaatsen dan zou er überhaupt geen ontslagronde nodig zijn. Maar gelukkig heeft bestuursvoorzitter Willem van Duin (jaarsalaris 1,21 miljoen euro) geen enkele zorgen: “Er werken hier goed opgeleide mensen, dus ik ben er van overtuigd dat die ook buiten Achmea een goede werkplek vinden.” De man die als enige in het bedrijf weet dat zijn positie in ieder geval niet in gevaar is, vertelt doodleuk dat de 4.000 ontslagen gemakkelijk een nieuwe baan kunnen krijgen in een Nederland waar de werkloosheid in 2014 oploopt naar 10% . Dit geeft maar weer eens aan dat de bourgeoisie het contact met de bestaanswereld van de werknemers compleet verloren heeft.
Kortom, mededelingen doen in termen van noodzakelijkheid heeft veel succes voor het bestuur van Achmea. Geen enkel woord van verzet, niet van de werknemers en niet van de vakbonden. Het meest opvallende aan deze situatie is dat de noodzakelijkheid verder niet gedetailleerd beargumenteerd wordt. Er wordt verwezen naar vage ontwikkelingen zoals ‘digitalisering’ zonder dat er wordt aangegeven hoeveel geld dit kost. De mensen geloven het bestuur op hun woord, maar als de geschiedenis ons iets geleerd heeft is dat de bourgeoisie niet vertrouwd moet worden. De werknemers van Achmea hebben echter het recht om mee r te weten over de financiële situatie van hun bedrijf. Hun hele professionele bestaan hangt er namelijk van af. In plaats van berusting, moeten de werknemers reageren met de eis om de boeken in te zien. Het bestuur moet volledige openheid van zaken geven over het betalingsverkeer van Achmea. Pas dan zal er besloten kunnen worden of het wel zo ‘noodzakelijk’ is om 4.000 mensen te ontslaan. Wie weet liggen de werkelijke kosten op een ander niveau, bijvoorbeeld in de bestuurskamer in Zeist. Ook zal er meer duidelijkheid komen over de invloed die de boete van 774 miljoen euro, die Rabobank kreeg vanwege het Liborschandaal, heeft op het naar voren halen van het massaontslag bij Achmea. Rabobank is immers voor 30% eigenaar van de verzekeraar.
Complete openheid over het betalingsverkeer van Achmea zal bijdragen aan het besef hoeveel geld er wordt verkwanseld door het bestuur aan leaseauto’s, bonussen en miljoenensalarissen. Het is echter naïef om te denken dat het bestuur uit zichzelf zal besluiten om te snijden in hun salarissen of bonussen. Door de onwil van het bestuur om beslissingen te nemen die ten goede komen van de werknemers, zullen er in de toekomst veel vaker ontslagrondes volgen. De torenhoge salarissen van de top moeten toch ergens van betaald worden. Uit pure zelfbescherming van hun professionele bestaan rest de werknemers niets anders dan de controle van het bedrijf op zich te nemen. Het bestuur heeft namelijk alleen macht als de werknemers geloven dat zij macht hebben. Op het moment dat de 19.000 werknemers van Achmea besluiten dat dit niet langer het geval is, dan zal de hiërarchie ineenstorten. Het enige dat de werknemers dan hoeven te doen, is de macht naar zich toetrekken. Zij zullen per afdeling vertegenwoordigers kiezen die samen het bestuur vormen en verantwoording moeten afleggen aan de mensen die hen gekozen hebben. Deze verantwoording bestaat uit:
- Volledige openheid van het betalingsverkeer;
- Op elk moment vervangen kunnen worden door werknemers;
- Geen verschil in salaris tussen bestuur en werknemers.
Kortom, in plaats van vol berusting te reageren op het bericht dat 4.000 collega’s ontslagen zullen worden, moeten de werknemers van Achmea volledige openheid van het betalingsverkeer afdwingen door stakingen en andere acties te ondernemen. Pas dan krijgen de werknemers de benodigde kennis om in te zien dat het bestuur niets anders is dan een enorme parasiet die leeft van het harde werken van de arbeiders. Het enige dat dan nog rest is dit bestuur uit haar functie te ontheffen en het bedrijf onder arbeiderscontrole te stellen. Een belangrijke rol hierbij is weggelegd voor de vakbonden. Zij geven de acties van de werknemers een georganiseerd karakter en vergroten op die wijze de kans op succes. Het is daarom noodzakelijk dat zij hun rol vervullen en afstand nemen van hun huidige passieve houding. Een succesvolle arbeidersovername van Achmea zal een sneeuwbaleffect hebben op de andere megaconcerns van Nederland en een grote stap vormen naar een beter Nederland, een socialistisch Nederland.
