Met de komst van Ron Meyer komt er een einde aan het 27-jarige voorzitterschap van Jan Marijnissen. Marijnissen staat bekend als de man die de partij wist groot te maken in de tijd dat de Partij van de Arbeid haar 'ideologische veren had afgeschud'. De SP verkreeg 25 zetels bij de verkiezingen van 2006 en werd in ledenaantal de derde partij van het land.
Marijnissen heeft echter een dubbele rol gespeeld. Hoewel hij de SP van een maoïstische sekte in een links-reformistische massapartij transformeerde, is de stalinistisch-maoïstische structuur van de partij grotendeels in stand gehouden. De SP wordt ondanks de formeel democratische structuren veelal topdown en bureaucratisch gerund door het partijbestuur. Veel actieve leden zijn in botsing gekomen met deze bureaucratie en zijn als gevolg gedemoraliseerd uit de partij gestapt. Marijnissen liet duidelijk weten verontwaardigd te zijn met de kandidaatstelling van Gesthuizen, welke inging tegen die van de door het bestuur naar voren geschoven Ron Meyer. Na afloop werd de 41% van Sharon Gesthuizen weggewuifd alsof deze score niets voorstelde.
Het theoretische niveau van de SP-leiding is laag, wat het gevolg is van het overboord gooien van alles wat enigszins naar marxistische analyse riekte (al zij het in stalinistische vervorming) en het vasthouden aan een 'praktische' politiek. De crisis van 2008 zag de leiding niet aankomen en zij heeft er niet van kunnen profiteren om een alternatief voor het kapitalisme te bieden. Zij blijft sinds 2007 vasthouden aan het idee van 'sociale coalities' met rechtse partijen op gemeentelijk en provinciaal gebied, als opstapje naar regeringsdeelname in 2017.
In deze situatie is een nieuwe voorzitter een positieve ontwikkeling die de partij uit de huidige impasse zou kunnen halen. Het congres koos daarbij voor Ron Meyer, een strijdbare vakbondsactivist. Hij heeft beloofd de strijdbaarheid opnieuw te verhogen en tevens om meer ruimte te bieden voor discussie. Tegelijk laat de hoge uitslag voor Gesthuizen zien dat de partij op verschillende manieren zoekt naar oplossingen om uit de impasse te komen. Dit heeft vooral te maken met het thema 'verbreding'.
Verbreding is een politieke kwestie
Een belangrijk thema dat Sharon Gesthuizen aankaartte was 'verbreding'. Dit is op zichzelf geen verkeerd idee voor de SP. Het imago van de SP is veelal dat van een partij die zich inzet voor de 'zwakkeren', de mensen die ziek zijn of een laag inkomen hebben. Uiteraard is dat niet het hele verhaal. De SP heeft veelal acties van werknemers ondersteund en heeft de studentenbeweging ondersteund in de strijd tegen bezuinigingsmaatregelen en voor meer democratie.
Ron Meyer heeft wegens zijn achtergrond in de Young&United-campagne een laag van actieve werkende jongeren naar de SP weten te brengen. Toch vallen er nog veel jongeren voor de SP te winnen. Dit zijn enerzijds de universitaire hoogopgeleide jongeren, maar tevens de allochtone jongeren van verschillende opleidingsniveaus. Zoals Ron Meyer op het congres al stelde 'klopt de jongere generatie op de deur'. Het zal belangrijk worden dat de SP zich met een socialistisch geluid manifesteert rond thema's als anti-racisme, klimaatverandering, de opvang van vluchtelingen, online privacy en behoud democratische rechten, Gaza en anti-oorlog. Dit zal tevens betekenen dat er afscheid genomen moet worden van conservatieve standpunten, zoals de steun voor de AIVD en de kritiekloze steun voor de acties van de politiebonden. In plaats daarvan moet er kritiek komen op de erosie van privacy en democratie onder de noemer van 'anti-terreurmaatregelen' en zou de kwestie van racistisch politiegeweld tegen etnische minderheden een prominente kwestie moeten worden.
De kwestie van verbreding is een politieke kwestie. Sharon Gesthuizens eigen voorstellen op dat gebied waren gemengd van aard. Haar pleidooi voor een meer open migratie- en asielbeleid en meer nadruk op LHBT-rechten zijn op zichzelf positief. Deze gaan in tegen de chauvinistische en provinciale houding die partij soms heeft, iets dat door het bestuur in stand gehouden wordt met de gedachte PVV-stemmers binnen te houden. Concessies aan de PVV doen werkt nooit; op het moment dat er een thema is waar de PVV op kan scoren door racistische retoriek, dan wint zij stemmen en niet de andere partijen (hetgeen we nu zien met de vluchtelingencrisis).
Gesthuizen heeft echter ook in gedachten dat verbreding moet inhouden dat er meer aandacht moet zijn voor kleine ondernemers. In een interview met werkgeversorganisatie VNO-NCW stelde ze zelfs dat de SP ook een 'werkgeverspartij' zou moeten zijn. Dit was voor veel leden terecht een stap te ver naar recht. Hiermee lijkt de verbreding die Gesthuizen voorstaat op de verbreding van de CPN in de jaren '80 die uiteindelijk leidde tot de liquidatie van de partij in GroenLinks.
Om de partij succesvol te laten verbreden (Gesthuizen) en voort te bouwen op haar actieve basis (Meyer), zal er meer ruimte nodig zijn voor intern debat. Dit is iets waar zowel Meyer als Gesthuizen beloftes over hebben gedaan. Het is belangrijk dat dit dan ook direct in de praktijk wordt gebracht, te starten met de afdelingen zelf. Dit zouden niet enkel organisatorische eenheden voor campagnes en acties moeten zijn, maar ook plaatsen van politieke vorming en discussie.
Vonk zal bijdragen aan deze discussies, binnen en buiten de SP, met duidelijke marxistische analyses en een duidelijk socialistisch programma. Een herziening van het abstracte en utopische beginselprogramma Heel de Mens is daarbij ook zeker nodig, want het is nu duidelijker dan ooit dat het kapitalisme niet hervormd kan worden, maar vervangen moet worden door een socialistisch alternatief.
