Morgen (woensdag 20-11) vindt de landelijke staking van ziekenhuispersoneel plaats, een belangrijke stap vooruit in de strijd voor een goede zorg en goede arbeidsvoorwaarden. We publiceren dit artikel uit Revolutie 9 dat de kwestie dieper analyseert.
De komende tijd zal het personeel van ziekenhuizen door heel Nederland actie voeren voor een betere cao. De onderhandelingen voor een nieuwe CAO Ziekenhuizen verliepen moeizaam, en het eindbod van de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen (NVZ) is onacceptabel voor de vakbonden.
De cao ziekenhuizen geldt voor zo’n 200.000 medewerkers van algemene ziekenhuizen. De acties die momenteel plaatsvinden, werden afgelopen zomer al aangekondigd. De vakbonden eisen een loonsverhoging van 5% in 2019, met afspraken over rusttijden en instroom en behoud van medewerkers. Het bod van de ziekenhuiswerkgevers voldoet hier niet aan. Met name de structurele salarisstijging is te laag, maar ook zitten er enkele verslechteringen in het voorstel. Zo willen de werkgevers de werkgeversbijdrage aan de ziektekostenvergoeding schrappen, en de loondoorbetaling bij ziekte verlagen.
Volgens de FNV is de actiebereidheid onder de medewerkers groot. Er zijn tientallen actiecomités actief, die estafettestakingen organiseren onder de verschillende ziekenhuizen. In totaal zijn er duizenden medewerkers betrokken bij de acties.
Leegloop door hoge werkdruk
Uit een enquête van de FNV, gehouden onder ziekenhuismedewerkers, blijkt dat ruim 8 op de 10 medewerkers het loon onvoldoende vindt voor het werk dat zij doen. Ook overweegt het merendeel van de ondervraagde medewerkers weleens om de sector te verlaten. De belangrijkste redenen die hiervoor worden genoemd, zijn de werkdruk, het loon en de werk/privé-balans. De respondenten ervaren dat er in de ziekenhuizen te weinig collega’s zijn om het werk te doen.
Ziekenhuizen in Nederland kampen al tijden met grote personeelstekorten. In 2018 verdubbelde het aantal vacatures in ziekenhuizen vergeleken met een jaar eerder. Dit leidt niet alleen tot een grotere werkdruk onder het personeel, maar ook tot langere wachttijden, o.a. vanwege het uitstellen van operaties.
Vanwege marktwerking moeten ziekenhuizen in Nederland winstgevend zijn en met elkaar concurreren. Om winst te maken, zijn zij afhankelijk van zorgverzekeraars die zorg inkopen bij de ziekenhuizen. Dat dit systeem van marktwerking in de zorg rampzalige gevolgen heeft, hebben we al kunnen zien toen vorig jaar het Slotervaartziekenhuis en de IJsselmeerziekenhuizen failliet gingen en moesten sluiten. De ziekenhuizen staan onder druk om tegen zo laag mogelijke kosten zorg te kunnen bieden. Het opleiden van gespecialiseerd ziekenhuispersoneel zoals ic-verpleegkundigen en anesthesiemedewerkers, gebeurt deels in de ziekenhuizen zelf. Zij bepalen dus wanneer er opleidingsplaatsen beschikbaar komen. Om de kosten te drukken, zijn er jarenlang te weinig mensen opgeleid en moeten de werknemers dit nu opvangen.
Nationaliseer de ziekenhuizen
Het is al decennialang bekend dat de zorgbehoefte door o.a. vergrijzing toeneemt. De heersende klasse gebruikte dit om in de jaren ‘80 druk uit te oefenen op het toenmalige ziekenfonds. Dit zou niet meer betaalbaar zijn, en concurrentie tussen zorgverzekeraars en zorginstellingen zou de kosten omlaag brengen, de efficiëntie vergroten en zelfs tot meer maatschappelijke solidariteit leiden. Vandaag de dag zien we dat dit een valse voorstelling was, en dat dit stelsel is geïntroduceerd om de rekening van de toegenomen zorgbehoefte bij de arbeidersklasse neer te leggen.
Zolang dit systeem van marktwerking in de ziekenhuizen in stand blijft, zullen de werkenden en patiënten de dupe zijn van dit systeem. Er is niet alleen door een te hoge werkdruk, ook zijn er nu een aantal noodlijdende ziekenhuizen, zoals die van de Treant Zorggroep, waar personeel ontslagen wordt. Hele afdelingen worden gesloten, en patiënten worden noodgedwongen overgeplaatst naar andere ziekenhuizen, een stuk verder weg van hun woonplaats.
De NVZ stelt dat een loonsverhoging alleen mogelijk is als de regering met extra geld voor ziekenhuiszorg komt. De kabinetten-Rutte hebben echter al aangetoond dat ze liever een ziekenhuis zien omvallen, dan dat ze ook maar een cent extra subsidie geven. Maar bovenal lost een eenmalige subsidie structureel niets op.
De strijd van de ziekenhuismedewerkers moet breder worden getrokken om tot een oplossing te komen. Ten eerste door deze strijd te koppelen aan die van andere sectoren. We zien dezelfde problemen van werkdruk als in de jeugdzorg en het basisonderwijs. Het probleem is in alle gevallen een gebrek aan investeringen vanuit de overheid voor meer personeel.
Ten tweede biedt het nationaliseren van de ziekenhuizen een structurele oplossing voor de huidige problemen. Daarnaast moeten de zorgverzekeraars genationaliseerd en samengebracht worden tot één nationaal zorgfonds. Op deze manier hoeven ziekenhuizen niet langer met elkaar te concurreren, en kan er beter gepland worden. Ook moet het personeel meer controle krijgen over de werkvloer en het bestuur van het ziekenhuis. Zij zijn goed in staat om te plannen naar de zorgbehoefte, ook wat betreft het opleiden van nieuw personeel, en het tegengaan van onnodige bureaucratie en verspilling.
Zo’n zorgsysteem is echter niet houdbaar binnen het kapitalisme. De heersende klasse zal zich hier tegen verzetten en roepen dat het onbetaalbaar is. Wij marxisten willen daarom breken met dit systeem. Met een gedurfd programma van nationalisatie van de grote banken en multinationals, onder de controle van de arbeiders, kunnen we een zorgstelsel realiseren dat voorziet in de zorgbehoefte van iedereen, zonder dat dit ten koste gaat van de werkenden.
De cao ziekenhuizen geldt voor zo’n 200.000 medewerkers van algemene ziekenhuizen. De acties die momenteel plaatsvinden, werden afgelopen zomer al aangekondigd. De vakbonden eisen een loonsverhoging van 5% in 2019, met afspraken over rusttijden en instroom en behoud van medewerkers. Het bod van de ziekenhuiswerkgevers voldoet hier niet aan. Met name de structurele salarisstijging is te laag, maar ook zitten er enkele verslechteringen in het voorstel. Zo willen de werkgevers de werkgeversbijdrage aan de ziektekostenvergoeding schrappen, en de loondoorbetaling bij ziekte verlagen.
Volgens de FNV is de actiebereidheid onder de medewerkers groot. Er zijn tientallen actiecomités actief, die estafettestakingen organiseren onder de verschillende ziekenhuizen. In totaal zijn er duizenden medewerkers betrokken bij de acties.
Leegloop door hoge werkdruk
Uit een enquête van de FNV, gehouden onder ziekenhuismedewerkers, blijkt dat ruim 8 op de 10 medewerkers het loon onvoldoende vindt voor het werk dat zij doen. Ook overweegt het merendeel van de ondervraagde medewerkers weleens om de sector te verlaten. De belangrijkste redenen die hiervoor worden genoemd, zijn de werkdruk, het loon en de werk/privé-balans. De respondenten ervaren dat er in de ziekenhuizen te weinig collega’s zijn om het werk te doen.
Ziekenhuizen in Nederland kampen al tijden met grote personeelstekorten. In 2018 verdubbelde het aantal vacatures in ziekenhuizen vergeleken met een jaar eerder. Dit leidt niet alleen tot een grotere werkdruk onder het personeel, maar ook tot langere wachttijden, o.a. vanwege het uitstellen van operaties.
Vanwege marktwerking moeten ziekenhuizen in Nederland winstgevend zijn en met elkaar concurreren. Om winst te maken, zijn zij afhankelijk van zorgverzekeraars die zorg inkopen bij de ziekenhuizen. Dat dit systeem van marktwerking in de zorg rampzalige gevolgen heeft, hebben we al kunnen zien toen vorig jaar het Slotervaartziekenhuis en de IJsselmeerziekenhuizen failliet gingen en moesten sluiten. De ziekenhuizen staan onder druk om tegen zo laag mogelijke kosten zorg te kunnen bieden. Het opleiden van gespecialiseerd ziekenhuispersoneel zoals ic-verpleegkundigen en anesthesiemedewerkers, gebeurt deels in de ziekenhuizen zelf. Zij bepalen dus wanneer er opleidingsplaatsen beschikbaar komen. Om de kosten te drukken, zijn er jarenlang te weinig mensen opgeleid en moeten de werknemers dit nu opvangen.
Nationaliseer de ziekenhuizen
Het is al decennialang bekend dat de zorgbehoefte door o.a. vergrijzing toeneemt. De heersende klasse gebruikte dit om in de jaren ‘80 druk uit te oefenen op het toenmalige ziekenfonds. Dit zou niet meer betaalbaar zijn, en concurrentie tussen zorgverzekeraars en zorginstellingen zou de kosten omlaag brengen, de efficiëntie vergroten en zelfs tot meer maatschappelijke solidariteit leiden. Vandaag de dag zien we dat dit een valse voorstelling was, en dat dit stelsel is geïntroduceerd om de rekening van de toegenomen zorgbehoefte bij de arbeidersklasse neer te leggen.
Zolang dit systeem van marktwerking in de ziekenhuizen in stand blijft, zullen de werkenden en patiënten de dupe zijn van dit systeem. Er is niet alleen door een te hoge werkdruk, ook zijn er nu een aantal noodlijdende ziekenhuizen, zoals die van de Treant Zorggroep, waar personeel ontslagen wordt. Hele afdelingen worden gesloten, en patiënten worden noodgedwongen overgeplaatst naar andere ziekenhuizen, een stuk verder weg van hun woonplaats.
De NVZ stelt dat een loonsverhoging alleen mogelijk is als de regering met extra geld voor ziekenhuiszorg komt. De kabinetten-Rutte hebben echter al aangetoond dat ze liever een ziekenhuis zien omvallen, dan dat ze ook maar een cent extra subsidie geven. Maar bovenal lost een eenmalige subsidie structureel niets op.
De strijd van de ziekenhuismedewerkers moet breder worden getrokken om tot een oplossing te komen. Ten eerste door deze strijd te koppelen aan die van andere sectoren. We zien dezelfde problemen van werkdruk als in de jeugdzorg en het basisonderwijs. Het probleem is in alle gevallen een gebrek aan investeringen vanuit de overheid voor meer personeel.
Ten tweede biedt het nationaliseren van de ziekenhuizen een structurele oplossing voor de huidige problemen. Daarnaast moeten de zorgverzekeraars genationaliseerd en samengebracht worden tot één nationaal zorgfonds. Op deze manier hoeven ziekenhuizen niet langer met elkaar te concurreren, en kan er beter gepland worden. Ook moet het personeel meer controle krijgen over de werkvloer en het bestuur van het ziekenhuis. Zij zijn goed in staat om te plannen naar de zorgbehoefte, ook wat betreft het opleiden van nieuw personeel, en het tegengaan van onnodige bureaucratie en verspilling.
Zo’n zorgsysteem is echter niet houdbaar binnen het kapitalisme. De heersende klasse zal zich hier tegen verzetten en roepen dat het onbetaalbaar is. Wij marxisten willen daarom breken met dit systeem. Met een gedurfd programma van nationalisatie van de grote banken en multinationals, onder de controle van de arbeiders, kunnen we een zorgstelsel realiseren dat voorziet in de zorgbehoefte van iedereen, zonder dat dit ten koste gaat van de werkenden.
