Twee maanden voor de verkiezingen is besloten om toch maar gezamenlijk schuld te bekennen voor alle gemaakte fouten, om een verantwoordelijke indruk te maken. Dat is voor hen beter dan dat het tijdens en na de verkiezingen een te grote rol zou spelen, eventueel bovenop een bijstandaffaire.
De toeslagenaffaire toont het onmenselijke gezicht van het kapitalistische staatsapparaat en het beleid van de kabinetten-Rutte. De levens van 26.000 Nederlandse burgers zijn verwoest door valse beschuldigingen van fraude met de kinderopvangtoeslag, waardoor ze tienduizenden euro's moesten terugbetalen. Mensen zijn in de schulden beland, hun huizen uitgezet, en in armoede beland. Er vond een ware jacht plaats op vermeende fraudeurs. Mensen met een tweede nationaliteit werden als 'risicogroep' bestempeld, wat aantoont in hoeverre het staatsapparaat doordrenkt is met racisme. Tegelijk heeft de overheid de waarheid jarenlang proberen te verbergen. Allemaal om als overheid 'kostenefficiënt' te zijn en de staatsschuld te kunnen terugbetalen aan het financieel kapitaal!
Tegelijkertijd hebben de kabinetten-Rutte ingezet op het verlagen van de belastingdruk op het grote bedrijfsleven. Tijdens de coronacrisis gaf het kabinet miljardensteun aan grote bedrijven als KLM en Booking.com. Dit alles laat zien wiens belangen Mark Rutte en zijn kabinetten vertegenwoordigd hebben.
Daarnaast toont de affaire ook de illusie van de ‘rechtsstaat’ als neutraal instrument om de zwakke burger te beschermen tegen de overheid. De Raad van State keurde de fraudejacht immers goed. Zijn vice-voorzitter Piet Hein Donner was betrokken bij een wetsvoorstel omtrent de kinderopvangtoeslag en was later ook degene die de Commissie Uitvoering Toeslagen leidde, de commissie die tot onjuiste conclusies kwam en in feite de schuldige partijen grotendeels vrijpleitte.
Dit aftreden is een symbolische eerste stap, maar de zaak is nog niet gesloten. De beloofde compensatie voor alle ouders, €30.000, staat onder druk omdat de Belastingdienst en private schuldeisers op dit geld zitten te azen. Deze schulden moeten wettelijk ongeldig verklaard worden. Daarnaast is het aftreden een halve maatregel. De verantwoordelijke bewindslieden blijven politieke functies vervullen. Mark Rutte wordt opnieuw lijsttrekker voor de VVD. Lodewijk Asscher besloot pas enkele dagen geleden om toch af te zien van het lijsttrekkerschap van de PvdA.
De Tweede Kamer spreekt schande over deze affaire. Toch hebben VVD, CDA, D66, PvdA, ChristenUnie, met externe steun van GroenLinks en de PVV (die steun gaf aan Rutte-I), allemaal meegeholpen aan het opzetten van dit controlesysteem. Jarenlang werden armere Nederlanders (soms specifiek Nederlanders met migratieachtergrond) verdacht gemaakt als een groep die veelvuldig zou frauderen met toeslagen en de bijstandsuitkering, waardoor het noodzakelijk zou zijn om een keihard controlesysteem op te zetten. Deze hetze speelt een rol in het tegen elkaar opzetten van de beter betaalde lagen van de werkende klasse tegen de armere lagen, die als 'uitvreters' worden afgeschilderd.
Zal dit alles een effect hebben op de verkiezingen? Het zal wellicht een tik uitdelen aan VVD, CDA, D66 en PvdA, de verantwoordelijke partijen. Aangezien er zoveel partijen betrokken zijn, hoeft het netto-effect echter niet groot te zijn. De VVD van Rutte staat al een tijdje bovenaan in de peilingen, hierbij geholpen door de steun van centrum-links (PvdA en GroenLinks) die hem steeds op positieve wijze als een 'verantwoordelijk staatsman' afschilderde, en de 'nationale eenheid' predikten.
Rutte heeft nog relatief veel steun (22% van het electoraat - historisch gezien niet veel voor de grootste partij), vooral ook omdat er geen aantrekkelijk links alternatief is. De PvdA zat met hem in de regering en was verantwoordelijk voor de minst populaire maatregelen. Lodewijk Asscher zei vlak voordat hij alsnog afzag van het PvdA-lijsttrekkerschap dat hij als een van de veroorzakers van de toeslagenaffaire juist de perfecte kandidaat was om puin te ruimen en een beter stelsel op te tuigen, wat niet bepaald geloofwaardig overkwam. Jesse Klaver van GroenLinks zei als eerste dat het kabinet moest aftreden om de toeslagenaffaire, maar sprak in december nog zijn lof uit voor de coronamaatregelen van Rutte. De SP heeft haar goede kant laten zien wat betreft de zorg en de toeslagenaffaire, maar komt niet met een duidelijk socialistisch alternatief dat kan inspireren.
SP-kamerlid Renske Leijten heeft natuurlijk een zeer positieve rol gespeeld in het onthullen van deze misstanden en in het bepleiten van compensatie voor de slachtoffers. Tegelijk legt de slogan van de SP "voor een eerlijke overheid" niets uit en schept ze illusies in de mogelijkheid om dit kapitalistische (en racistische) staatsapparaat te hervormen.
In plaats van een bureaucratisch systeem van toeslagen voor kinderopvang, zorg en huur, hebben we nood aan een collectief gefinancierd en kosteloos kinderopvang- en zorgstelsel, en voldoende sociale huurwoningen met gecontroleerde prijzen.
Als dit 'te duur' is, is dat niet omdat er te weinig geld is, maar omdat dit geld in handen van de grote multinationals en banken is: de instanties die in tegenstelling tot de werkende klasse wel goed geholpen worden door de staat, met belastingkorting en geldsteun. Enkel de nationalisering van deze private monopolies kan ons de middelen geven om goede sociale voorzieningen voor iedereen te realiseren. Dit moet samengaan met het opzetten van een nieuw democratischer staatsapparaat van de werkende klasse zelf: een republiek van democratische raden, waar verkozen vertegenwoordigers die een modaal loon verdienen niet alleen besluiten nemen maar deze ook uitvoeren. Als zij hun werk slecht doen, moeten zij ieder moment weggestuurd en vervangen kunnen worden. Dit zijn de socialistische eisen waarvoor gevochten moet worden, om een herhaling van dit soort affaires voorgoed te voorkomen.
Mobilisatie en strijd vanuit de arbeidersbeweging zijn daarvoor nodig. We hebben een strijdbare vakbeweging en een socialistische partij van de werkende klasse nodig. Dit is waar wij voor pleiten! Sluit je aan en vecht mee voor een socialistisch alternatief!
